
عقربههای FATF به ضرر ایران میچرخد
تعداد بازدید : 0
لوایح FATF و فشار مضاعف بر مردم
نویسنده : زهرا کریمی
گروه ویژه اقدام مالی (FATF) از فوریه 2009، کشورمان را به بهانه عدم کارآمدی در رژیم مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در لیست اقدامات مقابلهای خود قرار داده است. کشورهایی در این لیست قرار میگیرند که از دیدگاه FATF خطر بالای پولشویی و تأمین مالی تروریسم در نظام بانکی آنها وجود دارد و باید علیه آن اقدامات متقابل مؤثر انجام شود، این در حالی بود که همکاری ایران با FATF از سال 1386 (2007) آغاز شده و در این سال، قانون مبارزه با پولشویی در مجلس به تصویب رسیده بود. تصویب قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم در ایران هم یکی دیگر از درخواستهای این گروه از ایران بود که اواسط بهمنماه 94 در مجلس تصویب شد. پس از برطرف نشدن مشکلات بانکی کشورمان در نتیجه اجرایی شدن برجام در اواخر دیماه 94، برخی مسئولان دولتی علت عدم همکاری بانکهای خارجی با ایران را قرار داشتن نام کشورمان در لیست اقدام مقابلهای FATF اعلام کردند. بر مبنای همین تحلیل و با هدف برطرف شدن موانع همکاری بانکهای خارجی با ایران در شرایط پسابرجام، ایران از اواخر سال 94 روابط خود با این نهاد بینالمللی را گسترش داد و «برنامه اقدام» پیشنهادی FATF را با تعهد سطح بالای سیاسی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی وقت پذیرفت. به دلیل ضربالاجل FATF به ایران برای تصویب کنوانسیونهای پالرمو و CFT ، در روزهای اخیر حامیان تلاش گسترده رسانهای را برای پیشبرد لوایح FATF در وقت اضافه آغاز کردهاند، در ادامه به مهمترین نکات پیرامون تعامل ایران و FATF در روزهای اخیر پرداخته خواهد شد.
بیانیه FATF، متن فنی یا سیاسی؟
گروه ویژه اقدام مالی FATF پس از اتمام نشست اخیر خود در روز جمعه 26 مهرماه (18 اکتبر) بیانیهای صادر کرد که بخشی از این بیانیه مربوط به ایران است و ساختاری مانند بیانیههای قبلی دارد، این ساختار از یک مقدمه تشکیل شده که شامل سابقه تعاملات ایران و FATF از ژوئن 2016 است و بعد از آن به اقدامات ایران اشاره داشته است و موارد باقیمانده از برنامه اقدام را ذیل 7 سرفصل عنوان کرده است و در نهایت به تصمیمهایی که FATF در مورد ایران گرفته اشاره میکند. مهمترین تهدیدهای اجراییشده علیه ایران در بند چهارم این بیانیه آمده است. بیانیه به اجرای بند H از اقدامات 9 گانه مقابلهای اشاره کرده است. FATF در بیانیه قبلی خود از اعضا و باقی کشورها درخواست کرده بود که با اجرای بند H از اقدامات مقابلهای، نظارتهای موردی از شاخهها و شعبات مؤسسات مالی ایرانی مستقر در خارج از کشور را افزایش دهند. FATF در ادامه بند چهارم بیانیه خود، اجرای بندهایB و I از اقدامات مقابلهای را اعلام میکند. این نهاد در بیانیه قبلی خود ایران را تهدید کرده بود که در صورت عدم تصویب و اجرای کنوانسیونهای پالرمو و CFT مطابق با استانداردهای FATF، از کشورها میخواهد که دو بند مذکور را علیه ایران فعال کنند و در بند چهارم بیانیه جدید، این دو بند فعال شده است. در بند B از اقدامات 9 گانه مقابلهای، FATF از کشورها میخواهد که بهصورت موردی و سیستماتیک، مکانیزمهایی برای گزارشدهی از تراکنشهای مالی ایجاد کنند و در بند I از کشورها میخواهد حسابرسیها و بازرسیهای خارجی درباره گروههای مرتبط با شعبات و شاخههای خارجی مستقر در ایران را افزایش دهند. درباره فعال شدن بند B،H، و I از اقدامات مقابلهای باید گفت اگر شرایط ایران عادی و غیرتحریمی بود، قاعدتاً اعمال نظارتها، ایجاد مکانیزمهای گزارشدهی و افزایش بازرسیها سبب کندی و سختی در تعاملات بانکی خارجی کشور میشد، اما ایران در شرایطی است که شدیدترین تحریمهای بانکی ثانویه علیه آن اعمال میشود و بهدلیل اِعمال نظارتها، حسابرسیها و بازرسیهای شدید ناشی از تحریمها، عملاً اجرای سه بند مذکور برای ایران بیمعنا، و در حال حاضر نیز بهصورت شدیدتری در حال اِعمال است و در نتیجه اثر عینی بر تعاملات بانکی کشور نخواهد داشت.
CFT و پالرمو جوهره اصلی برنامه اقدام
FATF در بند پنجم بیانیه، ایران را تهدید میکند که اگر تا قبل از فوریه 2020، کنوانسیونهای پالرمو و CFT را مطابق با استانداردهای FATF تصویب نکند، تعلیق اقدامات مقابلهای را به طور کامل برداشته و از اعضا و باقی کشورها درخواست میکند که اقدامات مقابلهای را اعمال کنند، بهعبارت دیگر تعلیق ایران از لیست اقدامات مقابلهای برداشته میشود و FATF دیگر تعلیق را ادامه نخواهد داد. تمرکز و توجه بیش از اندازه به دو کنوانسیون پالرمو و تأمین مالی تروریسم، بیانگر این است که FATF یک نهاد صرفاً فنی برای مبارزه با پولشویی نیست؛ همانطور که در بیانیه مهرماه 98 اشاره شده است، اگر ایران تا 4 ماه دیگر این دو کنوانسیون را تصویب و اجرا نکند وضعیت ایران از حالت تعلیق خارج و به وضعیت قبل از خرداد 95 بازمیگردد، این نشان میدهد که دو کنوانسیون، جوهر برنامه اقدامی است که FATF برای ایران در نظر گرفته بود، در واقع از 41 اقدامی که به ایران توصیه شده بود، تنها دو اقدام نقش کانونی دارد؛ این در حالی است که این دو اقدام در بحث مربوط به پولشویی، مسائل اساسی نیستند زیرا توجه این دو کنوانسیون بر همکاری بینالمللی است.
FATF و بدترشدن وضع معیشت مردم
اولاً، با پیوستن به کنوانسیون پالرمو، دور زدن تحریمهای تجاری و واردات کالاهای موردنیاز مردم سختتر خواهد شد که این امر به معنای افزایش مشکلات معیشتی مردم است.
ثانیاً، بر اساس کنوانسیون پالرمو، کشورهای عضو باید با اتخاذ تدابیر قانونی، هرگونه مخفی کردن یا کتمان ماهیت، مبدأ، محل، ترتیبات، جابهجایی، مالکیت یا حقوق واقعی متعلق به اموالی را که عواید حاصل از جرم هستند، تخلف محسوب کنند. همچنین باید افرادی که این جرائم را مرتکب میشوند، مجازات کنند! با شفاف شدنِ ذینفع نهایی و بهدلیل جرائم سنگین آمریکا نسبت به افرادِ در ارتباط با دور زدن تحریمها، عملاً فروش نفت از طریق بورس نفت متوقف خواهد شد. طبیعتاً با کاهش فروش نفت و درآمدهای حاصل از آن، شاهد تورم و اختلال در واردات کالاهای مورد نیاز به کشور خواهیم شد که تأثیر مستقیمی در افزایش مشکلات معیشتی مردم دارد. ثالثاً، بر اساس کنوانسیون پالرمو، کشور ملزم به گزارش انتقال مبالغ بزرگ پول نقد و اوراق بهادار میشود. راه انتقال ارز به کشور نیز بسته خواهد شد و با بالا رفتن قیمت ارز، شاهد گرانی شدید کالاهای وارداتی خواهیم بود که تأثیر مستقیم بر معیشت مردم خواهد گذاشت.