
سیاهوسفیدهای طرح حذف سود و جریمه از بدهی تسهیلات بانکی آغاز شد
تعداد بازدید : 6
تنبیه خوشحسابی ؛ تشویق بدحسابی!
«به منظور حمایت از رونق تولید و تسهیل تسویه بدهی غیرجاری دریافتکنندگان تسهیلات ریالی از بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی، چنانچه تسهیلاتگیرندگانی که تمام یا بخشی از بدهی سررسیدشده خود را تا پایان سال ۱۳۹۷ پرداخت نکردهاند، مانده بدهی خود را مطابق ضوابط این ماده واحده محاسبه شده، حداکثر تا پایان بهمن ماه ۱۳۹۸ نقداً تسویه کنند.»
مزیت طرح: کاهش بدهکاران بانکی و مبارزه با ربا
به گزارش ایرنا، الیاس حضرتی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با استقبال از تصویب این طرح گفت: الزام بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی به حذف سود و جریمه مضاعف از بدهی تسهیلاتگیرندگان که در این طرح لحاظ شده است، مطمئناً میتواند در حل مشکلات بخش عظیمی از بدهکاران مفید واقع شود. حسینعلی حاجیدلیگانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز درباره این طرح گفت: با این طرح ۲۵ میلیون پرونده بدهی بدهکاران نظام بانکی تعیین تکلیف میشود. این نماینده مجلس افزود: برکات تصویب این طرح که در جهت مبارزه با رباست، موجب رونق اقتصادی و بهبود فضای کسب و کار خواهد شد.
ایرادهای کارشناسی به مصوبه مجلس
اگرچه این طرح دارای مزایایی است که کارشناسان از آن استقبال میکنند، اما انتقاداتی نیز نسبت به آن وارد است؛ از جمله اینکه طرح میتواند بدحسابی را میان گیرندگان تسهیلات بانکی تشویق و خوشحسابها را مجازات کند. بر این اساس، حتی مرکز پژوهشهای مجلس با انتشار گزارشی، نکاتی را درباره الزام بانکها به حذف سود و جریمه مضاعف از بدهی تسهیلاتگیرندگان که به تصویبنمایندگان رسیده، گوشزد کرده است.
تنبیه خوشحسابی و تشویق بدحسابی
مرکز پژوهشهای مجلس اعلام کرده است: هر چند ممکن است در کوتاهمدت و به صورت فردی، تسهیل یا گشایشی را ایجاد کند، ولی به طور قطع به دلیل تشویق بدحسابی و افزایش انگیزه عدم بازپرداخت تسهیلات به این امید که روزی قانونگذار یا دولت، جریمه یا تنبیه مالی ناشی از تأخیر را در پرداخت تسهیلات خواهد بخشید، موجب کژکارکردی در کل نظام اقتصادی و مالی میشود و نظم حاکم بر نظام پولی و بانکی را از بین خواهد برد. بر اساس این گزارش، تصویب این نوع از قوانین تنبیه خوشحسابی و تشویق بدحسابی است و انگیزه پرداخت به موقع اقساط تسهیلات را خواهد گرفت.
از سوی دیگر چنانچه منابع لازم برای تأمین هزینههای اجرای این احکام در بودجه دولت دیده نشده باشد، منجر به فشار بر ترازنامه بانکها و ایجاد زیان میشود که مهمترین پیامد آن کاهش توان تسهیلاتدهی بانکهاست. از سویی تأثیر این جنس از قوانین در بلندمدت بر انجماد داراییها (مطالبات بانکها ناشی از اعطای تسهیلات که بیش از ۵۰ درصد داراییهایی بانکها را تشکیل میدهد) و افزایش زیان در شبکه بانکی، در نهایت منجر به افزایش نرخ سود تسهیلات (افزایش مابهالتفاوت نرخ سود تسهیلات و نرخ سود سپرده) در شبکه بانکی میشود.
تحمیل زیان به بانکها و مؤسسات اعتباری و کاهش درآمدهای دولت
بر اساس این طرح، بانکها موظف هستند زیان ناشی از این قانون را طی پنج سال مستهلک کنند و این زیان به عنوان هزینههای قابل قبول مالیاتی محسوب میشود. با توجه به نرخ ۲۵ درصدی مالیات بر عملکرد، در صورت سودده بودن بانک، ۷۵ درصد زیان ناشی از این طرح بر سهامداران بانکها (اعم از دولتی یا غیردولتی) و ۲۵ درصد آن بر دولت تحمیل میشود. تخلف «برخی» از بانکها در نحوه محاسبه ماندهبدهی «برخی» از مشتریان قابلانکار نیست؛ ولی نکته اینجاست که همه بانکها در همه قراردادهای تسهیلات متخلف نیستند. یعنی بسیاری از بانکها در بسیاری از قراردادها، مطابق با قوانین و مقررات سود و وجه التزام از مشتریان خود مطالبه کردهاند، اما این طرح نه تنها تفاوتی بین قراردادهای منطبق با مقررات، با قراردادهایی که برخلاف مقررات تنظیم شدهاند در یک بانک، قائل نیست بلکه کل شبکه بانکی اعم از بانکهایی که شاید حتی یک مورد از این دست تخلفات ندارند را مشمول این طرح میداند.
حذف سود مرکب در تسهیلات و ابقای آن در سپردهها
از اهداف این طرح، حذف سود مرکب از شبکه بانکی است که با وجود مزایا، کارشناسان ایراداتی را نسبت به آن وارد کردهاند. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی نیز اعلام کرده است: «طراحان معتقدند در محاسبه مانده بدهی تسهیلات گیرندگان به ویژه آن دسته از اشخاصی که تسهیلات خود را امهال کردهاند، عملاً ربح مرکب منظور شده است. بر این اساس چنانچه بر خلاف قوانین و مقررات این امر صورت گرفته باشد، باید رسیدگی شود و بانک متخلف علاوه بر اصلاح مانده بدهی تسهیلاتگیرنده، جریمه نیز شود.» به نظر مرکز پژوهشهای مجلس، در بعد قانونی نیز با وجود اینکه سود مرکب امری نامشروع است و حذف آن موضوعی مطلوب و شایان پیگیری است، اما این طرح ناظر به تسهیلات اعطایی درگذشته است و پیشنهادی برای تسهیلاتی که بانکها از این به بعد اعطا میکنند، ندارد.
بر این اساس، قابل پیشبینی است که چند سال دیگر چنین معضلی بار دیگر تکرار شود.