
ایران و عربستان فصل تازه روابط را آغاز کردند؛
تعداد بازدید : 3
منطقه برنده بزرگ آشتی تهران و ریاض
پس از یک دهه دوقطبیسازی شدید، بازیگران کلیدی منطقهای اکنون بیشتر بر رونق اقتصادی متمرکز شدهاند تا به دست آوردن دست برتر ژئوپلیتیکی، که میتواند منافع مستقیم و بسیار مورد نیاز را برای عراق به همراه داشته باشد.
به گزارش اکوایران، پس از گرم شدن اخیر روابط ایران و عربستان سعودی، عراق در حال تقویت روابط خود با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است. باید از این پیشرفت حمایت کرد؛ پیشرفتی که میتواند به عراق برای مقابله با چالشهای داخلی خود کمک کند. طبق آنچه در گزارش وبگاه اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا آمده، برای دههها، عراق در آتش تنش میان ایران و عربستان سعودی گرفتار شده است. اما به دنبال گرم شدن اخیر در روابط تهران و ریاض - که بغداد به تسهیل آن کمک کرد - اکنون یکی از ذینفعان اصلی آرامش منطقه است. پس از یک دهه دوقطبیسازی شدید، بازیگران کلیدی منطقهای اکنون بیشتر بر رونق اقتصادی متمرکز شدهاند تا به دست آوردن دست برتر ژئوپلیتیکی، که میتواند منافع مستقیم و بسیار مورد نیاز را برای عراق به همراه داشته باشد. در این زمینه، نخست وزیر عراق، محمد السودانی در حال تقویت روابط با اعضای شورای همکاری خلیج فارس (GCC) است. کشورهای اروپایی پس از سالها تلاش برای ایجاد ثبات در عراق پس از تهاجم سال 2003، باید فعالانه از این تحولات حمایت کنند. کشورهای عرب خلیج فارس سالهاست که نسبت به عراق خصومت نشان داده و سیاستمداران شیعه عراق از جمله نخستوزیر آن را نمایندگان ایران میدانند. به عنوان متاخرترین مثال، هنگامی که سودانی برای اولین بار در اکتبر 2022 قدرت را به دست گرفت، پایتختهای شورای همکاری خلیج فارس او را متحد قوی با نوری المالکی، نخست وزیر سابق عراق و به تبع آن، ایران میدانستند.
در واقع، نفوذ ایران بر ساختارهای سیاسی عراق پیچیده است و بسته به نهاد، موضوع و موقعیت جغرافیایی متفاوت است. با این حال، عراقیها به سختی آموختهاند که این ارتباط فرضی با ایران بر سیاست خارجی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در قبال بغداد تأثیر میگذارد. سیاستمداران عراقی مدتهاست درک کردهاند که روابط این کشور با جهان عرب تنها در صورتی بهبود مییابد که همسایگانش تنشها را با ایران کاهش دهند. به همین دلیل است که بغداد از فرصت استفاده کرد و این پیوندها را به یک دارایی تبدیل کرد و در گفتوگوهای پشت سر هم بین ایران و عربستان سعودی در سالهای گذشته میانجیگری کرد؛ گفتوگوهایی که به موفقیت دیپلماتیکی که در اوایل سال جاری در چین اعلام شد، به اوج رسید. نخستوزیران عراق پس از سال 2003 اغلب تلاش کردهاند تا روابط با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را تقویت کنند. برخی از تحلیلگران همچنین از این ایده دفاع کردهاند که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس باید روابط خود را با بغداد تقویت کنند تا نفوذ ایران را خنثی کنند. اما عراق تنها در زمان نخستوزیری حیدر العبادی بود که با برقراری مجدد روابط دیپلماتیک با عربستان سعودی در سال 2015، به پیشرفتی دست یافت. در سال 2022 نیز عراق پرداخت غرامت به کویت را برای تهاجم سال 1990 به پایان رساند. نظام سیاسی عراق که دو دهه است برقرار است، مقاومت خود را در برابر بحرانهای بزرگی مانند تروریسم، جنبشهای تجزیهطلبانه و اعتراضات گسترده نشان داده است. به نظر میرسد کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بالاخره اذعان کردهاند که با وجود چالشهای فراوان، این سیستم به این زودیها به جایی نمیرسد. پس از نزدیک شدن ایران و عربستان سعودی، ریاض دیگر مقاومتی در برابر افزایش سرعت تعامل خود با دولت شیعه در عراق ندارد.
انتقال نسلی قدرت در عربستان سعودی، رهبرانی با عقاید فرقهای ریشهدار با جوانترهای با ایدهها و اولویتهای سیاسی جدید جایگزین کرده است. با افزایش جمعیت عربستان سعودی، رهبران نگران رفاه اقتصادی شهروندان خود در جهان متحول و کمتر متکی به نفت هستند. ولیعهد سعودی محمد بن سلمان میخواهد بر اصلاحات داخلی تمرکز کند که بیثباتی منطقهای در کشورهایی مانند عراق و یمن میتواند آن را پیچیدهتر کند، بهویژه با توجه به این تصور که ایالات متحده دیگر امنیت پادشاهی را تضمین نخواهد کرد، زیرا این کشور به همکاری با روسیه ادامه میدهد.
یکی از دلایل مهم دسترسی مداوم بغداد به عربستان سعودی، نیاز عراق به سرمایهگذاری عربی است، از جمله برای کمک به کاهش وابستگی آن به ایران و ترکیه. تجارت بین ترکیه و عراق اکنون به رقم بی سابقه 20 میلیارد دلار رسیده است. در همین حال، علیرغم تحریمهای ایالات متحده، عراق دومین شریک تجاری ایران است که در سال 2022 8.9 میلیارد دلار از ایران وارد کرده است. عراق از تنوع بخشیدن به شرکای تجاری خود به ویژه در بخش انرژی سود خواهد برد.
در حال حاضر عراق برای تولید برق خود از ایران گاز میخرد. به دلیل تحریمهای آمریکا، عراق در حال حاضر به ایران در حسابی در بانک تجارت دولتی عراق پرداخت میکند. ایران اما به دلیل قوانین آمریکا به سختی میتواند به این پول به دلار آمریکا دسترسی داشته باشد. این امر منجر به اختلافات بین ایران و عراق شده است و تهران مرتباً صادرات گاز به عراق را قطع میکند که منجر به کمبود برق در ماههای گرم تابستان میشود. در ماه ژوئیه، عراق قراردادی 27 میلیارد دلاری با شرکت توتال انرژی فرانسه امضا کرد که تولید نفت داخلی را افزایش میدهد و گازی را که در غیر این صورت به صورت بیهوده سوزانده میشود، افزایش میدهد و در نتیجه اتکای عراق به گاز ایران را کاهش میدهد.