۱۰ سپتامبر روز جهانی پیشگیری از خودکشی نامگذاری شده است؛ در این راستا انجمن بینالمللی پیشگیری از خودکشی (IASP)، سازمان بهداشت جهانی (WHO) و فدراسیون جهانی بهداشت روان (WFMH) برای میزبانی روز جهانی پیشگیری از خودکشی همکاری میکنند و در سراسر دنیا این ماه (سپتامبر)، ماه آگاهیِ ملی و بینالمللی در رابطه با پیشگیری از خودکشی است. در حالی که پیشگیری از خودکشی در تمام سال از اهمیت برخوردار است، اما این ماه، زمانِ اختصاصی را برای جمع شدن با شور و اشتیاق جمعی برای صحبت پیرامون یک موضوع دشوار فراهم میکند. چراکه در این میان همه ساله هزاران نفر در اثر خودکشی جان خود را از دست میدهند و بسیاری دیگر نیز تحت تأثیر مرگ آنها قرار میگیرند لذا نمیتوان از تأثیر پدیده خودکشی چشم پوشید؛ به گزارش ایسنا فریبرز درتاج، رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران خودکشی را نتیجه همگرایی عوامل ژنتیکی، روانشناختی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سایر عوامل خطرزا عنوان کرد و گفت: افرادی که جان خود را میگیرند، نمایانگر یک گروه ناهمگن با تأثیرات علیتی منحصر به فرد، پیچیده و چند وجهی هستند. چنین ناهمگنی، چالشهایی را برای متخصصان پیشگیری از خودکشی به وجود آورده است.
افکار خودکشی را طبیعی تلقی نکنید
وی با بیان اینکه رفتار خودکشی رفتاری جهانی است که هیچ مرزی نمیشناسد، اظهار کرد: خودکشی، بدون در نظر گرفتن سن، جنس یا پیشینه میتواند افراد همه ملل، فرهنگها، مذاهب و طبقات را تحت تأثیر قرار دهد. خودکشی اغلب نتیجه بهداشت روانِ آسیبدیده و درمان نشده است؛ افکار خودکشی، گرچه معمول است، اما نباید طبیعی تلقی شود و اغلب حاکی از موارد جدی است.
درتاج با اشاره به آمار جهانی نرخ خودکشی تصریح کرد: سازمان بهداشت جهانی تخمین میزند که هر سال تقریباً یک میلیون نفر در اثر خودکشی جان خود را از دست میدهند که نشان دهنده نرخ مرگ و میر جهانی ۱۶ نفر در هر صد هزار نفر یا یک مرگ در هر ۴۰ ثانیه است و پیشبینی میشد تا سال ۲۰۲۰ این میزان مرگ و میر به یک نفر در هر ۲۰ ثانیه افزایش یابد.
خودکشی یکی از سه عامل اصلی مرگ ۱۵ تا ۴۴ سالهها
به گفته وی، سازمان بهداشت جهانی همچنین گزارش میدهد که خودکشی تقریباً نیمی از مرگ و میرهای خشونتآمیز در جهان را تشکیل میدهد و میزان خودکشی در سراسر جهان طی نیم قرن اخیر، ۶۰ درصد افزایش یافته است. خودکشی اکنون در بین سه عامل اصلی مرگ و میر در بین افراد 44-15 ساله (زن و مرد) قرار دارد.
تفاوتهای جنسیتی در خودکشی
وی در ادامه این گفتوگو به تفاوتهای جنسیتی در خودکشی اشاره کرد و گفت: آمارهای رسمی و مطالعات تحقیقاتی نشان داده که در خودکشی تفاوت جنسیتی وجود دارد. این اختلافات به عنوان تناقضهای جنسیتیِ خودکشی شناخته میشود. در حالی که بحث در مورد این موضوع دشوار است، باید تأکید کرد که اگر بخواهیم سالانه تعداد کشتهشدگان خودکشی را در سراسر جهان کاهش دهیم، این دانش مهم است و درک این تفاوتهای جنسیتی میتواند به متخصصان در طراحی و توسعه استراتژیهای پیشگیری و مداخله کمک کند. به گفته رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران و طبق مطالعات آماری انجام شده توسط مراکز سلامت روان در سراسر دنیا، احتمال خودکشی در مردان چهار برابر بیشتر از زنان است. با این حال، زنان بیشتر از مردان در معرض خودکشی قرار دارند. میزان اقدام به خودکشی در زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان است، همچنین زنان احتمالاً افکار خودکشی بیشتری را تجربه میکنند.
دلایل تفاوت در انتخاب روشهای خودکشی بین زنان و مردان
درتاج با اشاره به اینکه یکی از مهمترین دلایل تفاوت بین اقدام به خودکشی و خودکشیهای موفق بین زنان و مردان روشهای خودکشی مورد استفاده است، توضیح داد: مردان بیشتر تمایل دارند روشهای خودکشی خشونتآمیز (کشندهتر) از قبیل سلاح گرم و حلقآویز شدن را انتخاب کنند، در حالی که زنان بیشتر از روشهای غیرکشندهتر مثل مصرف بیش از حد دارو یا سم، استفاده میکنند. رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران با بیان اینکه فراتر از عامل جنسیت، در تفاوت انتخاب روشهای خودکشی، عوامل و شرایط دیگری هم در این تفاوت دخیل هستند، افزود: مطالعهای نشان داد مردانی که متأهل بودند بیشتر از اسلحه گرم استفاده کردند، در حالی که مردانی که ازدواج نکرده بودند، با حلقآویزان شدن جان خود را از دست دادند و زنان مجرد کمتر از زنان متأهل خود را حلقآویز میکردند.