
گفتوگو با عضو هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی مجلس؛
تعداد بازدید : 14
مساله مبهم حقابه هیرمند و همسایه
ادامه از صفحه یک
وزارت امور خارجه کشورمان بارها و بارها موضوع حق آبه هیرمند را پیگیری کرده اما تاکنون از سوی طالبان با بهانهتراشی و وعدههای عملی نشده، مواجه بودهایم. برخی از نمایندگان هم پیشنهاد دادهاند که برای بازپسگیری حق آبه هیرمند از روشهایی چون بستن سفارتخانه افغانستان در ایران و نظایر آن استفاده کنیم. به نظر شما اولاً ماجرا و علت خودداری طالبان از رهاسازی دائمی حق آبه هیرمند به ایران چیست و دوما آیا راهکاری که ارائهشده میتواند اثربخش باشد؟
ببینید، ابتدا به این نکته اشارهکنم که ما تنها مشکل آب و انتقال آن را در مرز افغانستان نداریم، این مشکل را بهطورجدی در مرزهای مشترک ایران و ترکیه هم داریم، حتی در مرز ایران و عراق هم هست. سرچشمههای رودخانههای مرزی ما در مرز ترکیه و عراق از دجله و فرات است. الآن ترکیه آمده سدی را به نام آتاتورک در بالادست کشور عراق با صدها میلیارد مترمکعب ذخیره آب، ساخته است و این باعث کاهش شدید آب از ترکیه به دجله و فرات و نهایتاً به ایران در منطقه اروند و خوزستان و ... شده است. الآن شاهد کاهش شدید آب در بالادست رودخانه ارس هستیم. ترکیه و حتی جمهوری آذربایجان و بیشتر ترکیه با احداث دهها سد در بالادست رودخانه ارس باعث جلوگیری ورود آب به رودخانه ارس شده است. باز دولت ترکیه با احداث سدهای زیادی در استان وان و بایزید ترکیه باعث کاهش ورودی آب به مرزها و رودخانههای کشورمان شده است. خب در حقیقت این خلاف قوانین رودخانههای مرزی است. حالا بدتر از همه اینها رودخانه هیرمند است، سدی که در اوایل انقلاب خودمان برای افغانستان احداث کردیم. مصالح و تجهیزات و مهندسان همه از ایران بود تا این سد احداث شود و بهطور مشترک از آن استفاده شود. مورد بعدی اینکه، متأسفانه وزارت وقت کشورمان در دولت آقای هاشمی، در تعیین مرز شهرستان زابل با افغانستان دیوار مرزی را اشتباه بناکرده است؛ یعنی دیوار ساحلی را در اینسوی پهنای رودخانه مرزی بناکرده درحالیکه رودخانه آنطرف دیوار مانده است.
بنابراین دلیل ممانعت طالبان از رهاسازی حق آبه هیرمند، دیواری است که توسط خود ایران اشتباهی جانمایی شده است؟
الآن اینها میگویند این رودخانه مرزی، این رودخانهای که پشت دیوار و در سمت افغانستان مانده، این رودخانه برای ماست. درنتیجه آب را انحراف میدهند به داخل خاک افغانستان. این دو اشتباه باعث شده که الآن شاهد مشکلاتی که پیشآمده باشیم. لذا وقتی کشاورزان ما میخواهند بروند آنسوی دیوار در رودخانه مرزی آب برداشت کنند، بلافاصله توسط نیروهای نظامی افغانستان و طالبان مورد تیراندازی قرار میگیرند و بعضاً منجر به درگیری مرزی میشود؛ بنابراین الآن هم حکمرانان طالبانی میگویند آب کم است و بهنوعی بهانهتراشی میکنند.
یعنی بهطور واضح اعلام نمیکنند که به دلیل این دیوار، از دادن حق آبه ایران خودداری میکنند؟ و بهنوعی کشورمان را بازی میدهند؟
نه اعلام نمیکنند ولی ما خودمان میدانیم که دلیلش همین است که البته ما برای ادعای حق آبه هیرمند مدرک داریم و همه اسناد در وزارت نیرو موجود است.
دراینبین تکلیف شهروندان زابل چه میشود؟
اگر حق آبه به کشورمان نرسد حتماً در چند سال آینده شاهد تخلیه شهر زابل خواهیم بود و مردم شهر را ترک میکنند چون آب زابل از هیرمند تأمین میشود.
تلاشهای متعددی از سمت وزارت امور خارجه کشورمان برای این موضوع در حال انجام است، آیا به تکنیکهای دیگری نیاز نیست؟
ببینید، وزارت خارجه از طالبان درخواست کرده که بیانید یک هیئت مشترکی بین وزارت نیرو و وزارت شما تشکیل شود و میزان ورودی و سرعت و برداشت آب را مشخص کنیم اما اینها تن به چنین پیشنهادی نمیدهند و قبول نمیکنند.
آیا دیوار مرزی قابل اصلاح نیست؟
قابل اصلاح هست و برای انسداد ورود مواد مخدر بستهشده اما اشتباه احداثشده است. باید از نقطه صفر مرزی این دیوار کشیده میشد. الآن هم میشود مجدداً دیوار را درست جانمایی کرد ولی خب مستلزم زمان و هزینه و مسائل متعدد دیگر است.
بنابراین، احتمال استفاده از روشهای دیگر بازپسگیری حق آبه، وجود دارد؟
الآن ما با دولت مردمی افغانستان که شامل همه جناحها و گروهها مواجه نیستیم، با یک عده طالبان حکمران خودکامه مواجهیم که نه حرف سیاسی گوش میکنند نه حرف دیپلماسی. آقای رئیسی هم تذکر دادند که ایران باقدرت میتواند حق آبه اش را بگیرد ولی مجدداً طالبان به رئیسجمهورمان دهنکجی کردند. لذا ما میتوانیم باقدرت حاکمیتی این موضوع را حل کنیم. البته در پشت این قضیه آمریکا و صهیونیسم هستند و عمداً میخواهند که بین ما تنش اتفاق بیفتد، وگرنه خودِ طالبان عددی نیستند. کما اینکه طالبان حرف عقل و منطق سرش نمیشود و باید با او باقدرت حرف زد.
یعنی ممکن است کار بهجایی برسد که ایران از منظر قدرت وارد شود؟
فعلاً سیاستمان این نیست همچنان سعی میکنیم با یک سری فشارهای دیپلماسی در داخل، مساله را حل کنیم.
دراینبین، مجلس شورای اسلامی به سهم خود چه نقشی میتواند داشته باشد؟
وزیر نیرو برای حضور در کمیسیون امنیت ملی و صحن خواندهشده. خودِ وزیر امور خارجه هم برای حضور در صحن و کمیسیون امنیت ملی احضار شده و دهها سؤال مطرح کردیم اما فعلاً آمدنشان لاینحل مانده است.