دور هفتم مذاکرات ۱+۴ برگزار شد؛
تعداد بازدید : 2
آغاز ترمیم برجام از وین
نویسنده : مرضیه محب رسول / گروه سیاست
مذاکرات در هتل کوبوگ وین در حالی هفته گذشته تیتر اخبار ایران و جهان بود که این دور از مذاکرات به عنوان نخستین اقدام دولت رئیسی برای برداشته شدن تحریمها و حل و فصل اختلافات با بدبینی از سوی غرب همراه بوده است این مذاکرات همچنین حواشی دیگری هم داشته که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت.
ترکیب جدید تیم مذاکره کننده
گفته میشود ایران دو ماه پیش از برگزاری نشست به همه ارگانهای درگیر در تحریم درخواستی داده تا کارشناسانی مسلط به حوزه تحریم و حقوق بینالملل به این وزارتخانه معرفی شوند. به نظر میرسد حاصل این درخواست گروه 40 نفرهای باشد که به همراهی تیم مذاکره کننده اصلی راهی وین شده است. این در حالی است که در همه دورههای مذاکرات هستهای، تعداد کارشناسان تیم مقابل چندین برابر تیم ایران بود و ترکیبی از کارشناسان مرتبط با تحریمها را در برمیگرفت. حالا این بار ایران تصمیم گرفته از همه ظرفیتهای خود برای مقابله با تحریمهای ظالمانه استفاده کند. یکی از موضوعاتی که در دورههای گذشته درباره ترکیب مذاکره کنندگان ایرانی در مقایسه با تیم طرفهای مقابل مطرح میشد این بود که ترکیب تیم مقابل دست کم سه برابر تیم ایران بود و همین امر باعث میشد تیم ایرانی با مشکلاتی مواجه شود، اما حالا ایران با تیم کامل در مذاکرات حضور یافته که این امر نشاندهنده اهتمام تهران بر جدیت در مذاکرات و پرهیز از فرسایشی شدن آن است هر چند این تعداد از همراه برای تیم مذاکره به صورت شفاف در رسانههای داخلی اعلام نشده و رسانههای معاند این مدل از سفر را دستمایه انتقاد و تخریب تیم ایران قرار دادند.
مذاکرهکنندگان هم سطح نبودند
شاید نخستین نشانههای عدم خوشبینی طرفهای اروپایی برجام به بازگشت ایران به این معاهده را بتوان از مذاکرهکنندگان این طرفها در وین فهمید در حالی که از سوی ایران عالیترین مقامات وزارت امور خارجه راهی این نشست شده بودنده غیر از علی باقری، به عنوان مذاکره کننده ارشد ایران مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی؛ رضا نجفی، معاون امور حقوقی و بینالمللی وزارت امور خارجه؛ غلامرضا پناهی، معاون امور ارزی و بینالملل بانک مرکزی؛ علی فکری، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی؛ احمد اسدزاده، سرپرست معاونت بینالملل و بازرگانی وزارت نفت و ابراهیم شیبانی، رئیس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی هم به عنوان اعضای تیم باقری را همراهی میکردند در صورتی که رؤسای هیئتهای گروه ۱+۴ یعنی بریتانیا، فرانسه، چین و روسیه بهعلاوه آلمان، سفرای مقیم وین و مدیران کل وزارت خارجه پنج کشور هستند که از نظر سلسلهمراتب سیاسی پایینتر از هیئت ایرانی محسوب میشوند. به همین دلیل رسانهها معتقدند این دور از مذاکرات قرار نیست به توافقی عملیاتی دست پیدا کند.
پیشنهاد مذاکره ایران و آمریکا پذیرفته نشد
هر چند نمایندگان آمریکا بر سر میز مذاکره حضور ندارند اما راب مالی، نماینده آمریکا، در هتل محل مذاکرات حاضر است. او در خلال جلسات خواستار انجام مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا شد؛ پیشنهادی که با مخالفت ایران روبهرو شد. وی همچنین اظهار داشت: اگر ایران از گفتوگوهای وین به عنوان دستاویزی برای تسریع برنامه هستهای استفاده کند، آمریکا و شرکایش احتمالاً فشارهای تازهای بر این کشور اعمال خواهند کرد. مالی افزود: اگر ایران فکر میکند میتواند از این زمان برای ساختن اهرم فشاری قویتر استفاده کند و بعد بیاید و بگوید که چیز بهتری میخواهد فایده نخواهد داشت. ما و شرکایمان این را قبول نخواهیم کرد. بسیاری از کارشناسان سیاسی اظهارات لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا در نشست منامه را که صراحتاً عنوان کرد «ما خواهان رسیدن به توافق با ایران هستیم»، سیگنالی مثبت برای ایران میدانند. همچنین میتوان آن را پیامی به کشورهای عربی و اسرائیل تلقی کرد تا آنها تکلیف خود را در خصوص نوع نگاه دولت بایدن نسبت به ایران بدانند. در همین حال جن ساکی سخنگوی کاخ سفید، گفت: ارزیابی این امر برای ما مشکل است، نمیخواهم از اینجا این کار را انجام دهم. وی در عین حال مدعی شد: تمرکز ما همچنان بازگشت متقابل به پایبندی به برجام بوده و این بهترین گزینه در دسترس ماست.
چین و روسیه خوشبین، اروپاییها همچنان مردد
طی مذاکرات چندین بار نماینده چین و روسیه نسبت به برگزاری و رسیدن به توافق اظهار خوشبینی کردند هر چند هر دو مقام اعلام کردند تاریخ و بیان زمان دقیق توافق کار دشواری خواهد بود. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی واقع در وین، بعد از این نشست در توئیتی نوشت: این مذاکرات آغاز کاملاً موفقیتآمیزی داشته است. همچنین وزارت امور خارجه روسیه اخیراً با انتشار بیانیهای بر لزوم بازگشت سریع به چارچوب اصلی توافق هستهای تاکید کرده و گمانهزنیها مبنی بر در بنبست به سر بردن مذاکرات وین را رد کرد. در مقابل اما اروپاییها همچنان با تردید از رسیدن به توافق و بازگشت به برجام سخن گفتند به خصوص آن که مسئله غنیسازی و سانتریفیوژها از سوی این کشورها مطرح شده و ایران صراحتاً اعلام کرد در مورد فعالیتهای هستهای مذاکره نخواهد کرد و تنها راه بازگشت به برجام لغو همه تحریمها خواهد بود.
سیگنال مثبت شاخصهای اقتصادی ایران به مذاکرات وین
خارج شدن از فضای بسته و ارسال سیگنالهای مثبت به خصوص از جانب تیم مذاکره کننده ایرانی پس از ماهها نوسان افزایش قیمت اندکی شاخصهای اقتصادی به خصوص دلار و ارز را پایین کشید. در کانال دلار قیمتها هر چند اندک اما ریزش داشته است و از سوی دیگر بورس نیز با افت محسوسی روبهرو بوده و اغلب سهام شرکتهای بزرگ در صف فروش قرار گرفته است. در این بین در دو روز گذشته توجه معاملهگران به صنایع برجامی، یعنی صنایعی که از رفع تحریمها اثر زیادی میپذیرند، بیشتر شده است. آمارها نشان میدهد: در دادوستدهای روز گذشته حجم معاملات گروه بانکداری به شکل محسوسی افزایش یافت و سهام بانکها با صف خرید مواجه شدند.
اسرائیلیها دوباره دست به کار شدند
مانند اغلب دورهای مذاکرات هستهای که فضا و جو مثبتی نسبت به حصول توافق ایران و طرفهای دیگر برجام ایجاد شده است این بار هم اسرائیل به سرعت دست به کار شد و نمایندگان و وزاری خود را راهی کشورهای اروپایی کرد تا به نوعی جو روانی بدی را علیه مذاکرت رقم بزند. در این اقدام البته انگلیس و فرانسه نیز با وزرای اسرائیلی همراه بودند و سخنانی را علیه ایران رسانهای کردند. در همین زمینه روزنامه لبنانی الاخبار نوشت که مذاکرات وین برای رفع تحریمهای ظالمانه، برای رژیم صهیونیستی یک فاجعه بزرگتر خواهد بود. حالا این مذاکرات به هر سناریویی منتهی شود، چه به توافقی دست یابند که تحریمهای علیه ایران رفع یا بار دیگر درهای دیپلماسی بسته بماند. این روزنامه لبنانی نوشت: از این رو قابل درک است که «نفتالی بنت» نخستوزیر دشمن صهیونیستی در آستانه مذاکرات وین نه فقط از امکان رفع تحریمهای علیه ایران بلکه از شکست مذاکرات و برداشتن گامهای دیگر هستهای توسط ایران ابراز نگرانی عمیق کند. این واقعیت نفتالی بنت را بر آن داشت تا مرحلهای را که رژیم اسرائیل پشت سر میگذارد در کنفرانس اخیر موسسه هرتزلیا، «پیچیده» و «بسیار اساسی در درگیری جاری علیه ایران» توصیف کند؛ بهویژه از زمانی که تل آویو میترسید و تلاش میکرد از تبدیل ایران به یک کشور هستهای جلوگیری کند اما اکنون این یک امر واقعی است. در نهایت این دور از مذاکرات بدون دستاورد خاصی به پایان رسید.