
نقد فیلم «بکت» اثری درژانرِ مهجور این روزهای سینما؛
تعداد بازدید : 5
همه چیز سیاسی است
نویسنده : علی رفیعی وردنجانی / گروه فرهنگ و هنر
بکت به کارگردانی فردیناندو چیتو فیلومارینو یک فیلم ضد سیاسی است که در تله سیاست گیر میکند. مؤلف در این فیلم ظاهراً تریلر بر اساس یک اتفاق تصمیم به طرح داستان و نه مسئله میکند که این به خودی خود جذاب است اما در ادامه این داستان که تبدیل به مسئله شخصیت یا جهان فیلم نمیشود همچنان برپایه اتفاقات پیش میرود. «بکت» نام شخصیتی است که به همراه دوستش برای مسافرت به یونان آمده است. پس از آنکه ما به عنوان بیننده متوجه میشویم رابطه عاشقانه و عمیقی میان آن دو شکل گرفته در اثر یک سانحه رانندگی به موجب خواب آلودگی راننده (بکت) دوست دخترش جان خود را از دست میدهد که در این حادثه ماجرای یک آدمربایی، شورش سیاسی، ضعف ساختاری در نیروی پلیس و دست آخر نفوذ کمونیست حتی در سفارت آمریکا در یونان طرح میشود.
منطق
نکتهای که باعث جذب بیننده تا پایان فیلم شده برخورد شخصیت با اتفاقات است. اتفاقاتی که هرگز به مسئله پرسوناژ و بیننده تبدیل نمیشوند اگر چه در سکانس نهایی که کودک ربوده شده پیدا میشود چالش عمومی فیلمنامه مرتفع میشود، اما همچنان چراییهای زیادی در ذهن بیننده باقی مانده است. آنطور که در برخی از سکانسهای اکشن فیلم به نظر میرسد فیلمساز سعی داشته از «بکت» یک ابرقهرمان بسازد. به عنوان مثال در سکانسهای پایانی میبینیم که او از فاصله طبقاتی زیاد خود را روی ماشین میاندازد، با وجود آنکه چندی پیش تیر خورده است و در تمام گذشته فیلم در حال فرار و نجات زندگی خود بوده اما همچنان نیرو برای مبارزه دارد. نمیتوان چنین برخوردهایی با فیلمنامه را حاصل کم تجربگی فیلمساز دانست چرا که امروزه سینما به راحتی در دسترس است و در واقع از هر موقعیتی نمونه آن ساخته شده است؛ پس رفتار منطقی فیلمنامه در این اثر بزرگترین نقدی است که به آن وارد میشود.
احساسات
جان دیوید واشنگتن انتخاب نامناسبی برای این فیلمنامه است. البته هرگز نگاه توطئهآمیزی به حضور سیاهپوستان در چنین فیلمهایی نداشتهام اما باید پذیرفت که انتخاب این بازیگر قبل از توانایی و چهرهاش به دلیل سیاهپوست بودن اوست. آن که یک آمریکایی در کشوری بیگانه مورد تعقیب و گریز قرار میگیرد داستان تازهای نیست اما اگر یک آمریکایی سیاهپوست باشد جهت سیاسی و حتی اخلاقی آن تفاوت پیدا میکند. از این گذشته باید اشاره کنم که از نظر احساسی چهره واشنگتن چه در سکانسهای ابتدایی فیلم که رفتاری عاشقانه با دوست دخترش دارد و چه در لحظاتی که به یاد او میگرید سرد و خنثی است. میتوان این توجیه را آورد که یک شوک روانی احساس فرد نسبت به رویدادها را دگرگون خواهد کرد اما در این جا میبینیم که عملکرد زیستی قهرمان و همچنان قدرت درک او از اتفاقات هیچ تغییری نکرده است. «بکت» از جمله فیلمهایی است که سعی دارد با احساسی کردن مخاطب سیاست اش را به خورد جامعه بدهد که متاسفانه بر عکس این اتفاق روی داده است. چرایی و چگونگی در فیلم هر دو بیننده را به ضدیت با شعار و انقلاب هدایت میکنند. در صحنهای که بکت با دیپلمات نفوذی آمریکا در زیرزمین در حال ساخت به مبارزه میپردازد و پیروز بیرون میآید. به راحتی نشانههای «وندالیسم» در یک شورش اجتماعی-سیاسی را میتوان دید. فیلم صرفاً یک مبارزه است. این مبارزه اصلاً با سیاست یا حزب مشخصی، به عنوان مثال: کمونیست، نیست بلکه مبارزهای است برای پایان دادن به یک قصه بیمسئله.