وقتی جوامع بهسمت زندگی آپارتماننشینی پیش میروند
تعداد بازدید : 4
آپارتماننشینی؛ فرهنگ پشت در مانده شهرنشینی
نویسنده : الهام دربان
آپارتماننشینی که از دهه ۴۰ در کشور ایران ظهور یافت، به اعتقاد بسیاری از روانشناسان این روزها نیازمند آموزش مهارتهای اجتماعی است. قوانین این سبک از زندگی نیز که تحت عنوان «تملک آپارتمان نشینی» در سال ۱۳۴۳ به تصویب رسید و در دهه ۱۳۶۰ مورد بازبینی قرار گرفت، حاکی از اهمیت رعایت حقوق اجتماعی در این ساختار جمعی است. به گفته شماری از تحلیلگران این سبک از زندگی به دلیل تعارض با فرهنگ و نژاد مشرق زمین که از دیرباز روستانشینی و معماریهای سنتی را تجربه کردهاند، دشوار و مستلزم فرهنگسازی است. سبکی که با تغییر معماری سنتی ارتباطات اجتماعی را نیز تحت تأثیر قرار داد و تکتک خاطرات شیرین آن روزها را به دست فراموشی سپرد. مهدیه رحمانیان، دکترای روانشناسی بالینی در این باره به ایرنا گفت: فرهنگ جوامع در سراسر جهان به دو گروه جمعگرا و فردگرا تقسیم میشود؛ جوامع شرقی (قاره آسیا) از فرهنگ نخست (جمع گرا) تبعیت میکنند. وی افزود: به عبارت دیگر جوامع شرقی خواستار زندگی جمعی و خانوادههای گسترده است و بر این اساس پذیرش فرهنگ آپارتماننشینی به دلیل محدودیت ارتباطات اجتماعی در این کشورها با دشواری روبهرو میشود. رحمانیان تصریح کرد: با آغاز این سبک از زندگی (آپارتماننشینی) خانوادههای گسترده از بین رفت، ارتباطات اجتماعی از فرهنگ و نژاد شرقی فاصله گرفت و این امر از منظر روانشناختی با فعال شدن سیستم سمپاتیک (دستگاه عصبی خودگردان) و اضطراب همراه شد. به عقیده این روانشناس بالینی در واقع این ارتباطات اجتماعی بر اساس فرهنگ و تمدن جامعه ایران از نیازهای فطری آدمی محسوب و ترک هر یک از نیازها و خواستهای فطری به طور حتم باعث بروز درماندگی، گرفتگی، اضطراب و افسردگی است.
رحمانیان، در ادامه با بیان اینکه در سالهای اخیر اما با توجه به گذشت زمان پذیرش فرهنگ آپارتماننشینی گسترش یافته است، خاطرنشان کرد: همواره بروز برخی از آسیبها و عدم سازگاری به جهت تعارض با فرهنگ بومی کشور در خصوص این امر به چشم میخورد اما در قیاس با سالهای گذشته پذیرش جامعه از این سبک از زندگی گسترش یافته است. وی افزود: به منظور پذیرش مؤثر این فرهنگ همواره راهکارهای جایگزین باید مورد توجه قرار گیرد؛ حفظ ارتباطات اجتماعی و تداوم جمعهای خانوادگی و ضیافتها از مهمترین راهکارهای جایگزین جهت کاهش آثار و تبعات مخرب این مسئله به شمار میرود.
آپارتماننشینی پدیدهای غربی است
به عقیده برخی از تحلیلگران، پذیرش این فرهنگ به دلیل انتقال از جوامع غرب با دشواری روبه رو شده است؛ با فرهنگ و تمدن ایران زمین، همچنین خلق وخو و روحیات جامعه سازگار نیست و بر این اساس رعایت نمیشود. البته بر اساس نظرات بسیاری از کارشناسان، جوامع در سراسر دنیا به سمت زندگی آپارتماننشینی پیش میروند؛ بنابراین رعایت این فرهنگ امری ضروری است.
افشین طباطبایی، روانشناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی در این رابطه عنوان کرد: در طول تاریخ بافت زندگی بشر از روستانشینی به شهرنشینی تغییر یافت و بر این اساس آپارتماننشینی ظهور پیدا کرد. وی افزود: این سبک از زندگی مستلزم رعایت برخی از اقدامات به عنوان حقوق اجتماعی و گذشت از بعضی نیازها و خواستهای فردی است. این پژوهشگر تاکید کرد: پدیده آپارتماننشینی از جوامع غربی به ایران انتقال یافته و بر این اساس با بسیاری از عادات و سنن، خلقیات و روحیات جامعه ایرانی به سختی سازگار میشود.
فرهنگ آپارتماننشینی نیازمند آموزش است
مهدی عسکریپور، کارشناس ارشد روانشناسی و مشاوره در این باره اظهار داشت: پذیرش فرهنگ آپارتماننشینی در هر یک از شهرها براساس خرده فرهنگها متفاوت است. به عقیده وی این فرهنگ در کلانشهرها به ویژه پایتخت بیش از دیگر شهرها با پذیرش روبه رو شده است. عسکریپور تصریح کرد: با گذشت زمان و تغییر در نیازهای جوامع بشری ساختار زندگی نیز تغییر یافت؛ به عنوان مثال رشد جعیت و گسترش شهرنشینی سبب افزایش تقاضا برای مسکن شد و به دنبال این امر آپارتماننشینی ظهور یافت.
عسکریپور در ادامه خاطرنشان کرد: در جامعه ایران پیش از فرهنگسازی درخصوص یک صنعت و فناوری، از آن استفاده میشود و این مسئله به طور حتم آسیبزاست. این کارشناس افزود: به عبارت دیگر مهارتهای ارتباطی جامعه باید بر اساس این فرهنگ آموزش داده شود و آپارتمان به عنوان یک ساختار اجتماعی که نیازمند رعایت حقوق دیگران است، پذیرفته شود.
عسکریپور، همچنین با اشاره به برخی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی یادآور شد: عدم رعایت این فرهنگ فقط به عدم سازگاری با خلق و خو و روحیات جامعه ایران اشاره نمیکند؛ برخی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی آدمی نیز در بروز برخی از رفتارها در آپارتمان نظیر تنازع و بی توجهی به رعایت حقوق دیگران تاثیرگذار است.
خبرگزاری ایرنا