اتحادیه اروپا تهدید به خروج از برجام کرد
تعداد بازدید : 0
گام چهارم ایران مساوی است با خروج اروپا از برجام
نویسنده : مریم عمادی
روز گذشته اتحادیه اروپا با ارسال پیامی خصوصی به تهران هشدار داده اگر تهران تهدیدش به دور شدن بیشتر از برجام را اجرایی کند، این اتحادیه چارهای جز خروج از برجام در ماه نوامبر (همزمان با گام چهارم برجامی ایران) نخواهد داشت. تهدید اتحادیه اروپا به خروج از برجام در حالی صورت میگیرد که شرکای اروپایی این توافق پس از خروج آمریکا به هیچ یک از وعدههای خود برای بهرهمند ساختن ایران از مزایای اقتصادی آن عمل نکردهاند. همچنین گفتنی است این سیاست اروپا در حالی صورت میگیرد که آژانس بینالمللی انرژی اتمی، غنیسازی اورانیوم با سانتریفیوژهای پیشرفته در ایران را تائید کرد. در همین ارتباط نیز آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارش خود، اعلام کرد که تمام آبشارهای نصب شده در خطوط ۲ و ۳ در تاسیسات ایران در حال انباشت اورانیوم غنیشده هستند. انتشار گزارش اخیر آژانس بینالمللی انرژی اتمی در تائید اجرای گام سوم کاهش تعهدات ایران صورت گرفته است.
ماجرای بدعهدی اروپاییها
«دونالد ترامپ»، رئیسجمهور آمریکا ۱۸ اردیبهشت پارسال به صورت یکجانبه و بدون دلیل خاصی از برجام که مورد تأیید جامعه جهانی و شورای امنیت سازمان ملل بود خارج شد و اعلام کرد کارزار فشار حداکثری علیه ایران را به راه خواهد انداخت تا صادرات نفت تهران را به صفر برساند و آن را مجبور کند بار دیگر به میز مذاکره بیاید تا «توافق بهتری» برای آمریکا رقم بخورد. طرفهای اروپایی برجام پس از خروج یکجانبه آمریکا از این توافق ضمن ابراز « تأسف» از اقدام واشنگتن مدعی شدند بهرهمندی ایران از مزایای اقتصادی برجام را تضمین میکنند.
وزرای خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان سرانجام با صدور بیانیه مشترکی در بهمن ماه پارسال رسما ثبت یک کانال مالی ویژه برای تجارت با ایران موسوم به اینستکس را اعلام کردند.
بنابر ادعای آنها هدف بلند مدت اینستکس گشایش کانالهای اقتصادی برای کشورهای ثالثی است که تمایل به تجارت با ایران را دارند. آنها طی ماههای گذشته نیز مدعی راهاندازی رسمی این ساز و کار مالی شدند. تاکنون کشورهای اروپایی بهرغم درخواست برای توقف کاهش تعهدات برجامی ایران، اقدام نتیجه بخشی در راستای اجرای تعهدات خود در برجام انجام ندادهاند و ایران نیز اعلام کرده کاهش تعهدات خود را تا زمان انجام تعهدات کشورهای اروپایی ادامه خواهد داد. جمهوری اسلامی ایران اردیبهشت ماه در نخستین سالگرد خروج یکجانبه آمریکا از توافق هستهای، اعلام کرد در پاسخ به بازگشت تحریمهای آمریکا و عدم تحقق وعدههای کشورهای باقی مانده در توافق برای جبران آثار منفی این تحریمها، به مرور تعهد خود را به توافق هستهای کاهش میدهد. تهران در نخستین گام، محدودیتهای مربوط به ذخیرهسازی آب سنگین و اورانیوم غنیشده را کنار گذاشت و ۱۶ تیرماه نیز ضمن انتقاد از «وقاحت سیاسی اروپا» گام دوم را برداشت.
بهروز کمالوندی، معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در سخنرانی خود درباره اعلام گام سوم کاهش تعهد ایران به برجام از راهاندازی زنجیرهای از ۱۶۴ دستگاه نسل دوم خبر داد.
نیم نگاهی به بیانیه اروپاییها
چند روز قبل، بیانیه سران سه کشور اروپایی مبنی بر مسئول دانستن جمهوری اسلامی در موضوع حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان و تاکید آنان بر آغاز مذاکرات جدی در خصوص سیاستهای منطقهای ایران مورد توجه رسانههای داخلی و خارجی قرار گرفته بود. رسانهها و چهرههای جناح تندرو در ایران پیشنهاد لغو دیدارهای روحانی و ظریف با مسئولان دولتهای اروپایی در نیویورک را مطرح کردند، رئیسجمهوری آمریکا در واکنش به این بیانیه از اروپاییها تقدیر کرده،« ظریف» آنان را به عدم اجرای تعهدات برجامی خود در یک سال و نیم اخیر توجه داده است.
اما این بیانیه را میتوان از نگاهی دیگر نیز مورد تحلیل و بررسی قرار داد. با نگاهی به کنشهای اروپاییها در مدتی که ایالات متحده با تصمیم« دونالد ترامپ» از توافق هستهای خارج شده است شاهد آن هستیم که آنان کارزار سیاسی بیسابقهای را برابر آمریکای ترامپ ایجاد کرده بودند و با ادبیاتی صریح و کمسابقه از تفاوت نظر مبنایی و آشکار خود با دولت ترامپ در موضوع برجام سخن میگفتند. این موضوع همان وضعیتی است که برخی در داخل از آن با عنوان « انزوای سیاسی آمریکا» یا « شکاف در روابط ایالات متحده با اتحادیه اروپا » سخن میگفتند. در مقابل این دیدگاه، نظرات دیگری نیز مطرح میشد که این اختلاف جدی اروپا و آمریکا بر سر توافق هستهای را « جنگ زرگری» یا « بازی پلیس خوب و بد» مینامیدند و معتقد بودند که مطلقاً شکافی میان اروپا و آمریکا در هیچ موضوعی وجود نداشته و این دو قدرت نقشآفرین در جامعه جهانی همچون یک روح در دو کالبد هستند. این دو دیدگاه در مراکز تصمیمسازی در حوزه نظری به مصاف یکدیگر رفته و در نهایت تصمیمگیران را به این سمت و سو هدایت کرد که اتکای دستگاه دیپلماسی در مذاکرات با اروپا صرفاً نجات برجامِ منهای آمریکا و ذیل ۴+۱ باشد.
امروز و پس از گذشت حدود یک سال و نیم از انتخاب این استراتژی از سوی دستگاه سیاست خارجی زمان مناسبی است که کمی جدیتر فعالیتهای دیپلماتیک بر اساس این راهبرد را مورد بررسی قرار داده و به این پرسش پاسخ داده شود که دستاورد مذاکرات با اروپا جهت حفظ برجام برای مردم چه بوده است؟ بیانیه مشترک سران سه کشور اروپایی بریتانیا، آلمان و فرانسه به روشنی نشان میدهد که شکاف برجامی میان اروپا و آمریکا رفتهرفته در حال ترمیم شدن است و شاید بتوان گفت به لحظات پایانی استفاده از این اختلاف دیدگاه میان دولت« ترامپ» و اتحادیه اروپا در خصوص برجام نزدیک میشویم. اندکاندک میتوان این فرصت دیپلماتیک را نیز به فهرست بلند فرصتهای طلایی از دست رفته حوزه دیپلماسی در همه این سالها اضافه کرد. به نظر میآید که اتخاذ راهبردی نادرست در مواجهه با اتحادیه اروپا و همین طور موضوع مذاکره با دولت ترامپ و تکیه بیش از حد بر مسئله حفظ برجام و بیتوجهی تعمدی به پروندههای باز دیگر میان ایران و قدرتهای بزرگ از جمله مسائل و بحرانهای مربوط به منطقه خاورمیانه سبب شده است اروپاییها که تا همین چندی پیش یکصدا در موضوع برجام از ایران حمایت میکردند به سوی آمریکا در حرکت باشند تا جایی که شاهد تکرار اظهارنظر معروف« ترامپ» درباره توافق بد دانستن برجام از سوی« بوریس جانسون»، نخست وزیر بریتانیا بودهایم.