در روزهای اخیر و در بحبوحه طرح گمانه‌زنی‌های مختلف درباره زمان و محل برگزاری دور ششم مذاکرات ایران و آمریکا، شاهد انتشار گزارش‌های متعددی با محوریت ارائه یک ابتکار عجیب از سوی طرف آمریکایی به ایران در پرونده هسته‌ای کشورمان بوده‌ایم. ماجرا از این قرار است که طرف آمریکایی اعلام کرده حاضر است در صورت تعطیلی غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران، حق غنی‌سازی این کشور را به رسمیت بشناسد! این پیشنهاد تنها اندکی پس از مطرح شدن، به شدت از سوی ایران رد شد و مقامات کشورمان آن را شایسته توجه ندانستند. برخی منتقدان نیز ضمن تمسخر این ابتکار، آن را شبیه به این دانستند که به فردی گفته شود تا بمیرد و سپس حق زنده ماندن وی به رسمیت شناخته خواهد شد!با این همه، خوانش نیت‌ها و پشت‌پرده طرح این پیشنهاد از اهمیت راهبردی برخوردار است. اول اینکه به نظر می‌رسد طرف آمریکایی با طرح این پیشنهاد، به نوعی سعی داشته با ارائه کمترین امتیاز ممکن به ایران، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی و فناورانه ایران را خنثی کند. در واقع، بیش از هر چیز به نظر می‌رسد طرف آمریکایی با این پیشنهاد سعی در محک زدن ایران داشته است که رد سریع این ابتکار از سوی ایران، پیام‌های روشنی به طرف آمریکایی ارسال کرده است.نکته دوم اینکه آمریکا با طرح مذکور بار دیگر از نسخه بدعهدی خود در قالب توافق برجام استفاده کرده است و در این چهارچوب، آمریکایی‌ها معتقدند که ایران باید یک اقدام نقد انجام دهد و مثل برجام، وعده‌های نسیه دریافت کند. در این نقطه این سوال مطرح می‌شود که چرا ایران که سابقه بدعهدی‌های آمریکا و دیگر قدرت‌های غربی را تجربه کرده، باید به چنین پیشنهادی مجدداً تن بدهد.مسأله سوم اینکه طرف آمریکایی به زعم خود سعی داشته تا بسترهای لازم برای ایجاد نوعی سرخوردگی و احساس شکست داخلی را نیز به ضرر ایران فراهم سازد. در واقع، استدلال آمریکایی‌ها این بوده که باید ایران را وادار به پذیرش پیشنهادی تحقیرآمیز کرد که هم فعالان صحنه علمی ایران و هم حامیان انقلاب اسلامی را ناامید سازد. موضوعی که به زعم آن‌ها می‌تواند فضای داخلی کشورمان را نیز ناامن کند. این در حالی است که در عمل با پاسخ قاطع مقام‌های کشورمان، این بازی خیلی زود شکست خورد. در نهایت، چهارم اینکه مقام‌های دولت ترامپ با طرح ابتکارهایی از این دست سعی دارند این‌طور القا کنند که در صحنه دیپلماتیک کاملاً فعال هستند و به دنبال یافتن راه‌حلی برای رفع مناقشات در قالب پرونده هسته‌ای ایران.

ادامه از صفحه یک ...

اما گویا نظر آمریکا در ایده ایجاد کنسرسیوم، قرار گرفتن تأسیسات غنی‌سازی در خارج از خاک ایران است. با توجه به حساسیت ایران به استمرار غنی‌سازی در خاک خود، بعید است که این پیشنهاد با واکنش مثبت تهران مواجه شود؛ چراکه اگر غنی‌سازی در خاک کشور دیگری یا تحت نظارت شدید بین‌المللی، به‌خصوص در نظارت‌هایی فراتر از آژانس با حضور کشورهای غربی انجام شود، ایران کنترل کامل بر فرایند را از دست خواهد داد و ممکن است به تأمین‌کنندگان خارجی وابسته شود.

فشار و تهدید برای پذیرش بسته پیشنهادی  
این نخستین بار نیست که پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم غنی‌سازی به ایران ارائه می‌شود. آمریکایی‌ها حتی در دوران سلطنت محمدرضا پهلوی نیز با ایجاد تأسیسات غنی‌سازی و بازفرآوری سوخت در ایران مخالف بودند و پیشنهاد تاسیس کنسرسیوم منطقه‌ای را به شاه داده بودند. ایده کنسرسیوم بار دیگر در نیمه‌های دهه ۱۳۸۰ با پیشنهاد علی لاریجانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، احیا شد.  
اما باز هم نقطه اختلافی میان ایران و غرب، محل قرار گرفتن تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم بود. همچنین مسائلی مانند خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و رفتارهای دوگانه کشورهای غربی در دهه‌های گذشته، ایران را به این جمع‌بندی رسانده که تضمینی برای استمرار همکاری‌ها در چارچوب چنین سازوکارهایی وجود ندارد؛ لذا باید تضمین و ضمانت‌های معتبر اخذ شود.  
گفتنی است اکنون هم غربی‌ها با اتخاذ استراتژی تهدید و فشار از پایین و چانه‌زنی از بالا، با تهدید و بالا نگاه داشتن چماق بر سر ایران به دنبال هدف مورد نظر هستند. به نظر می‌رسد در صورت رد کامل پیشنهاد آمریکا توسط ایران، محتمل‌ترین سناریو بازگشت به کارزار فشار حداکثری در قالب تحریم‌های هدفمند، یا ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل و یا حتی فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط متحدین اروپایی باشد.  
هرچند دونالد ترامپ فعلاً از تهدید نظامی سخن نگفته، اما گزارش تند آژانس درباره افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم ۶۰ درصد در ایران و فشار متحدان منطقه‌ای ممکن است معادله را تغییر دهد.  

مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده آمریکا که از آوریل ۲۰۲۵ آغاز شده، یکی از حساس‌ترین و پیچیده‌ترین پرونده‌های دیپلماتیک منطقه و جهان را رقم زده است. پس از پنج دور گفت‌وگوی فشرده با میانجی‌گری عمان و ایتالیا، خطوط کلی پیشنهاد آمریکا به ایران در خصوص برنامه هسته‌ای تهران کم‌کم روشن‌تر می‌شود، اما چشم‌انداز دستیابی به توافق نهایی همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. این گزارش با تکیه بر منابع معتبر بین‌المللی و تحلیل کارشناسان، به بررسی مواضع متناقض آمریکا درباره غنی‌سازی اورانیوم ایران و پیامدهای آن می‌پردازد.
 مواضع متناقض آمریکا در قبال غنی‌سازی ایران
ایالات متحده آمریکا از یک سو به طور مکرر اعلام کرده که اجازه نمی‌دهد ایران به فناوری غنی‌سازی اورانیوم دست یابد و این موضوع را تهدیدی برای امنیت منطقه و جهان می‌داند. از سوی دیگر، در مذاکرات جاری، واشنگتن پیشنهادی ارائه کرده که به ایران اجازه می‌دهد تا غنی‌سازی اورانیوم را در سطح پایین (حدود ۳ درصد) و برای مدت محدود ادامه دهد. این تناقض آشکار در مواضع آمریکا، بازتاب‌دهنده پیچیدگی‌های سیاسی، فنی و منطقه‌ای است که این پرونده را احاطه کرده است.
جزئیات پیشنهاد آمریکا
بر اساس گزارش خبرگزاری «آکسوس» و تأیید یک مقام آمریکایی، پیشنهاد واشنگتن شامل تشکیل یک کنسرسیوم منطقه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم است که ایران و کشورهای همسایه در آن مشارکت خواهند داشت. این پیشنهاد به گونه‌ای طراحی شده که ایران بتواند غنی‌سازی محدود را در خاک خود انجام دهد، اما تحت نظارت شدید بین‌المللی و با محدودیت‌های مشخصی همراه باشد. به گفته «استیو ویتکاف»، ، هدف از این طرح، تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای و جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای است.
 فشارهای منطقه‌ای و داخلی بر سیاست آمریکا
یکی از عوامل اصلی تناقض در مواضع آمریکا، فشارهای متحدان منطقه‌ای مانند اسرائیل و عربستان سعودی است که مخالف هرگونه پیشرفت هسته‌ای ایران هستند. این کشورها با لابی‌گری گسترده در کاخ سفید، خواستار مواضع سخت‌گیرانه‌تر علیه تهران شده‌اند. همچنین اختلافات داخلی در ساختار قدرت آمریکا موجب شده که سیاست‌های واشنگتن در قبال ایران گاه دچار سردرگمی و تناقض شود.
 واکنش ایران به پیشنهاد آمریکا
ایران تاکنون مواضع سختگیرانه‌ای در برابر پیشنهاد آمریکا اتخاذ کرده است. عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، اعلام کرده که تهران قصد ندارد غنی‌سازی را به طور کامل متوقف کند و خواستار لغو کامل تحریم‌ها به عنوان پیش‌شرط هر توافقی است. ایران همچنین بر حق خود برای توسعه فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز طبق معاهده NPT تأکید دارد و هرگونه محدودیت فراتر از این را غیرقابل قبول می‌داند.در صورت شکست مذاکرات، تنش‌ها در منطقه خاورمیانه افزایش خواهد یافت. احتمال تشدید تحریم‌ها علیه ایران، افزایش فشارهای اقتصادی و حتی احتمال حملات نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای تهران از سناریوهای محتمل است. همچنین ایران ممکن است همکاری خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش دهد.
 نقش میانجی‌ها و بازیگران بین‌المللی
کشورهای حوزه خلیج فارس و برخی بازیگران بین‌المللی مانند روسیه و چین در این مذاکرات نقش میانجی و تسهیل‌کننده دارند. روسیه اخیراً حمایت خود را از توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای ایران اعلام کرده و چین نیز همکاری‌های فنی و دیپلماتیک با تهران را افزایش داده است. این تحولات نشان می‌دهد که پرونده هسته‌ای ایران تنها محدود به دو طرف اصلی نیست و بازیگران متعددی در آن دخیل هستند.
چشم‌انداز مذاکرات و آینده توافق
با وجود پیچیدگی‌ها و اختلافات، هر دو طرف به دنبال توافقی هستند که بتواند از تشدید بحران جلوگیری کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در اظهارات اخیر خود ابراز امیدواری کرده که توافقی نزدیک است و از پیشرفت‌های جدی در مذاکرات خبر داده است. از سوی دیگر، ایران نیز به دنبال تضمین‌های حقوقی و سیاسی برای حفظ منافع خود است.
ریشه منطقه‌ای مواضع متناقض آمریکا درباره غنی‌سازی 
 مواضع متناقض آمریکا درباره غنی‌سازی ایران ریشه در فشارهای منطقه‌ای، محدودیت‌های فنی و اختلافات داخلی دارد. در حالی که واشنگتن نمی‌تواند فناوری هسته‌ای ایران را از بین ببرد، تلاش می‌کند با ابزارهای دیپلماتیک و فشار، برنامه هسته‌ای تهران را محدود و کنترل کند. آینده مذاکرات به شدت به انعطاف‌پذیری دو طرف و حمایت بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی بستگی دارد و هرگونه شکست می‌تواند به بحران‌های گسترده‌تری در منطقه منجر شود. 
 

صنعت هسته‌ای، صنعتی مادر، راهبردی و کاربردی در دنیای امروز محسوب می‌گردد. از این رو دستیابی به فناوری هسته‌ای یک دستاورد مهم برای هر کشور محسوب می‌گردد. پایه و اساس فناوری هسته‌ای، غنی‌سازی اورانیوم است که تامین‌ سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای را انجام می‌دهد و نیروگاه‌های هسته‌ای اساسا بدون سوخت هسته‌ای کاربردی ندارند. اخیرا مقامات سیاسی آمریکا و در راس آنها رئیس‌جمهورشان از صفرکردن غنی سازی اورانیوم در ایران صحبت می‌کنند و این خود نشانی از سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا و ذات قلدرمآبانه آن می‌باشد. ادعای آمریکا مبنی بر صفرکردن غنی‌سازی در ایران نه صرفا به خاطر نگرانی در خصوص تولید سلاح هسته‌ای بلکه این ادعا در جهت وابسته‌سازی صنعت هسته‌ای و جلوگیری از رشد و پیشرفت آن در ایران می‌باشد.
امروزه به همت متخصصان و دانشمندان کشور علی‌رغم محدودیت‌های فراوان همچون تحریم‌های آمریکا و نیز ترور دانشمندان هسته‌ای از سوی رژیم صهیونیستی، ایران در زمره محدود کشورهای دارای چرخه کامل سوخت‌هسته‌ای است و خود می‌تواند با سانتریفیوژهای داخلی، اورانیوم را تا حد دلخواه و در درصد‌های مختلف غنی‌سازی کرده و سوخت‌هسته‌ای لازم را تولید کند. امروزه صنعت هسته‌ای در ایران‌، صنعتی روبه پیشرفت و رشد است که از آن در حوزه پزشکی در جهت ساخت انواع رادیوداروها و نیز تجهیزات درمانی همچون کیت‌های تشخیص سرطان استفاده می‌گردد. علاوه بر این در حوزه کشاورزی نیز متخصصان از فناوری هسته‌ای به منظور ارتقای کیفیت محصولات، کاهش آفات، بارورسازی بذرها، مقابله با بیماری‌های دام و نیز پرتودهی موادغذایی جهت افزایش مدت زمان نگهداری و مراقبت از آنها، استفاده می‌کنند که تمامی این موارد نشان‌دهنده رشد و پیشرفت‌های علمی وابسته به صنعت هسته‌ای می‌باشد که عامل مهمی در جهت پیشرفت کشور است. 
از سوی دیگر صنعت هسته‌ای باتوجه به پتانسیل‌های بالا می‌تواند حلال مشکلات نیز باشد. امروزه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته همچون فرانسه، آلمان، انگلیس و آمریکا یعنی همان کشورهایی که به دنبال سنگ‌اندازی در مسیر صنعت هسته‌ای ایران هستند، بخش قابل‌توجه‌ای از انرژی خود را از صنعت هسته‌ای تولید می‌کنند. در ایران نیز باتوجه به مشکل ناترازی انرژی و اینکه صنعت هسته‌ای صنعتی روبه‌رشد و پیشرفت است، می‌توان با به کارگیری ظرفیت‌های بیشتر و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند از پتانسیل صنعت هسته‌ای در تولید برق‌هسته‌ای استفاده کرد و به حل مشکل ناترازی انرژی کمک کرد. با این اوصاف غنی‌سازی اورانیوم برای داشتن صنعت هسته‌ای روبه‌رشد، پویا و مستقل که بتواند عامل پیشرفت و حلال مشکلات باشد، لازم و حیاتی است.
 

جمهوری اسلامی ایران در یادداشت توضیحی با عنوان «موافقت‌نامه پادمانی NPT با جمهوری اسلامی ایران»، تاکید کرد غنی‌سازی اورانیوم ۶۰‌ درصدی طبق ان‌پی‌تی ممنوع نیست و غنی‌سازی و ذخایر ۶۰ درصدی ایران کاملاً تحت نظارت و راستی‌آزمایی آژانس است.به گزارش ایسنا، در  خلاصه این یادداشت آمده است: در خصوص گزارش‌ مدیر کل، عدم وجود هرگونه مدرکی دال بر انحراف به سمت اهداف نظامی، مجدداً ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را تأیید می‌کند. هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که ثابت کند موضوعات باقی‌مانده، خطر اشاعه‌ای به همراه داشته است.