
درباره مستند «سرپتی ها» به انگیزه عرضه در شبکه نمایش خانگی:
تعداد بازدید : 1
روایتی جامانده از تاریخ مشروطه
تاریخ فارغ ازابزارروایت و بیان آن، همواره برای مردم جذاب بوده است. به همین دلیل وقتی به میانجی تصویرو سینما، این روایت از امری شنیدنی به امر دیدنی و تماشایی تبدیل میشود برجذابیت آن افزوده میشود. به همین دلیل مستندهای تاریخی اغلب با اقبال مخاطبان همراه میشود. خاصه اگراین مستند درباره دوره وبرهه مهمی از تاریخ معاصرما یعنی دوره مشروطه باشد. تاریخ مشروطه هم حرفهای ناگفته زیاد دارد و هم روایتهای گوناگونی که میتوان در بستر آن به خوانش های تازه و متفاوتی از این رخداد سرنوشت ساز تاریخی به دست داد. مستند «سرپتی ها» به کارگردانی کیوان مهرگان روایتی از این دست است که تلاش کرده تا مشروطه را به عنوان یک رخداد ملی در موقعیت قومی بازنمایی کند.
مهرگان در این مستند، اتفاق مشروطه در کرمانشاه را بررسی کرده و به زندگی و مرگ یارمحمدخان از سرداران مشروطه میپردازد. از سرداران مهم تاریخ مشروطه که اغلب در سایه سرداران نامدارتری مثل ستارخان و باقرخان قرار گرفته و اهمیت آن به حاشیه و محاق رفته است. واقعیت این است که تاریخ مشروطه هنوز پایان نیافته و ما همچنان درگیر همان وضعیت تاریخی و پرسشها و مطالباتی هستیم که در مشروطه ظهور کرد و امتداد یافت. به عبارت دیگر موضوع مشروطه، در جامعه ایرانی تمام نشده است. آنچه بر تاریخ ما گذشته و آنچه مشروطه را رقم زد، هنوز نیاز به بازنگری و بررسی دارد و «سرپتیها» این کار را انجام داده و بخشی از تاریخ را برای مخاطب زنده کرده و در ذهن او سوالهایی به وجود میآورد. از این حیث، «سرپتی ها» را هم میتوان یک مستند تاریخی دانست و هم یک پرتره که بر محوریت شخصیت یارمحمد خان صورت بندی شده است. چه بسا بتوان آن را یک پرتره تاریخی دانست که به میانجی رمزگشایی از یک یارمحمدخان به روایت بخشی از تاریخ ناگفته مشروطه دست می زند. از این حیث میتوان «سرپتی ها» را روایتی مکمل در بیان تاریخ مشروطه دانست که این امکان را به مخاطب میدهد تا از تاریخ مشروطه مرکززدایی کند و آن را در جغرافیای کرمانشاه هم فهم کند. آنچه که باید در تحلیل این مستند لحاظ کرد این است که در اینجا ما با یک مورخ مواجه نیستیم با یک روزنامه نگار و مستندسازی مواجه هستیم که برداشت خود را از یک برهه تاریخی و شخصیتی مؤثر در آن، دستمایه روایت خود قرار داده است. ضمن اینکه خود کارگردان هم متعلق به همان دیار یار محمد خان است و این مستند را میتوان ادای دین او به زادگاهش و رخداد مشروطه در آن دانست. روایتی از آزادگی برای استقلال و آزادی وطن. شاید اگر کارگردان از صدای یک دوبلور و گوینده حرفهای که جنس صدایش با قصههای تاریخی تجانس دارد استفاده میکرد بر جذابیت مستند افزوده میشد اما راوی شدن خود خود به واسطه علاقهای که به سوژه داشته از یک سو و دغدغهای که نسبت به سرنوشت و گذشته تاریخی زادگاه خود داشته از سوی دیگر کمک کرده تا این روایت از جان برآید و بر تصویر و رخداد بنشیند. سبقه روزنامه نگاری مهرگان هم کمک کرده تا او ضمن انجام پژوهش درباره سوژه مستند بتواند یک مستند-مقاله یا مستند-جستار بسازد که نه فقط یک مستند که به مثابه یک سند تصویری-تحقیقی از بخشی از تاریخ ناگفته مشروطه یا به عبارت دیگر تاریخ مشروطه کرمانشاه را روایت کند.
مستندی که البته غربت یار محمد به عنوان یکی از سرداران انقلاب مشروطه را آشکار میسازد. این غربت قهرمان کرمانشاهی در ابتدا و انتهای فیلم قابل درک است. در ابتدای فیلم میبینیم که بسیاری از مردم همشهری یار محمد او را نمیشناسند یا صرفاً نامی از او شنیدهاند و در پایان مستند هم شاهدیم که به شکل غریبانهای مزار او در نخالههای بیمارستانی محصور شده و حتی منزلت و احترام نمادین هم ندارد. گویی قهرمانهای تاریخ همواره در غبار و غربت تاریخ پنهان و مستور و مظلوم باقی میمانند. اگر به تاریخ معاصر ایران علاقه دارید قطعاً می دانید که نقطه عطف آن که نیاز به بازخوانی و فهم تاریخی دارد دوره مشروطه است. تماشای مستند «سرپتی ها» به شما کمک میکند تا برگهای ناخوانده و روایتهای ناگفته این برهه حساس تاریخی را بخوانید و ببنید. مستند اطلاعات متنوع و متعددی به مخاطب خود میدهد و صرفاً هم در همین دادهها و اطلاعات محدود نمیماند بلکه با حضور کارشناسان مختلف حوزه تاریخ و سیاست تلاش میکند تحلیل و تفسیری از سوژه هم ارائه کند تا به درک تاریخی مخاطب از سوژه مستند کمک کند. در واقع مستند «سرپتی ها» را میتوان روایت تکمیلی از آنچه تا کنون از تاریخ مشروطه شنیدهایم دانست که میتواند به درک عمیقتر و چند بعدتری از این رخداد مهم تاریخ معاصر در ایران کمک کند. با تماشای این مستند در مییابیم که ردپای مشروطه را نه فقط در تهران و تبریز که باید در کرمانشاه هم ردیابی کنیم.
منبع: خبرآنلاین