تنها چهار روز پس از جلسه ویدیویی روز جمعه ۱۳ فروردین کمیسیون مشترک برجام، روز سه شنبه ۱۷ فروردین ماه نمایندگان ایران، تروئیکای اروپا به همراه روسیه و چین در وین پایتخت اتریش به صورت حضوری تشکیل جلسه دادند؛ نشستی که گفته می‌شود به منظور روشن کردن تدابیر برداشتن تحریم‌ها و انجام اقدامات هسته‌ای برگزار شده است. آنچه که نشست امروز وین را از دیگر مذاکرات متفاوت می‌سازد، حضور همزمان «رابرت مالی» مسوول امور ایران در دولت آمریکا در این کشور اروپایی است. این نخستین باری است که از زمان خروج آمریکا از برجام و نیز در دولت بایدن، نماینده این کشور به محل مذاکرات هسته‌ای رهسپار می‌شود. ضمن اینکه اظهارات اخیر مالی آشکارا از عقب نشینی دولت آمریکا در برخورد با ایران نشان داشت تا جایی که صدای اعتراض متحدان خاورمیانه‌ای آمریکا را درآورد.

• مواضع طرفهای برجام دراستانه نشست

بعد از گذشت بیش از دوماه از زمان روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا و در آستانه پایان دولت روحانی، حالا طرفداران توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بیش از گذشته امیدوار شده‌اند که برجام از کما خارج شود امیدی که البته با موانع و پیچیدگی‌های بسیار زیادی رو به رو است. ناظران سیاسی امیدوارند نخستین حضور مشترک هیات‌هایی از ایران و آمریکا از زمان روی کار آمدن دولت جدید آمریکا، زمینه ساز یافتن راه حل‌هایی برای خروج از بن‌بست حاصل شده «اول تو» شود. بن‌بستی که گمانه‌هایی درباره پایان آن به گوش می‌رسد.. اما مشکل وجو دارد انهم مربوط به به زمان‌بندی موضوع است. جایی که هر دو طرف می‌گویند پس از آنکه طرف مقابل گام نخست را برداشت، به تعهدات خود باز خواهد گشت. با این حال بسیاری از تحلیلگران بر این باورند مواجهه مستقیم و حضوری طرفین می‌تواند ساز و کاری را تعریف کند که طبق آن ایده‌ای برای پایان بخشی به این بن بست پیدا شود. هرچند ایران از قبل تاکید کرده در مذاکرات روز سه شنبه در وین چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم گفتگویی با طرف آمریکایی نخواهد داشت، با این وجود تحلیلگران منتظرند تا ببینند نخستین حضور آمریکای دولت جدید درمذاکرات پیرامون برجام چه اثرات و تغییرات عملی با خود به همراه خواهد داشت. موضوع انطباق زمان بندی بازگشت به تعهدات در حالی طرح می‌شود که رهبر ایران در نخستین سخنرانی خود درسال جدید شمسی تاکید کردند: «سیاست ایران در این زمینه قطعی است» مقام معظم رهبری تاکید داشتند تا زمانی که تحریم‌ها به صورت عملی برداشته نشود و ایران این موضوع را راستی آزمایی نکند، بازگشتی به تعهدات هسته‌ای نخواهد داشت. این روندها درحالی روی می‌دهد که حدود دو ماه تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران زمان باقیست و دولت حسن روحانی تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا پیش از انتخابات به توافقی بر سر احیای برجام دست یابد. موضوعی که البته با توجه به مخالفت‌های داخلی در هر دو کشور چندان هم ساده نخواهد بود. در چنین فضایی نشست جدید کمیسون مشترک برجام در وین برگزار شد. اما آیا باید منتظر اتفاق جدیدی در این جلسه باشیم؟

• امکان سنجی مذاکرات تهران- واشنگتن

از نگاه ناظران یکی از مسایلی که ممکن است در حاشیه نشست وین مطرح شود، طرح «گام به گام» یا «مرحله به مرحله» برای لغو تحریم‌های آمریکا و همچنین بازگشت ایران به تعهدات برجامی است؛ در حالی تیم بایدن و اعضای غربی برجام بر این راهکار تاکید دارند که تیم دیپلماسی ایران هر گونه طرحی بجز لغو کامل تحریم‌ها را برنمی تابند. ایران از این مساله نگران است که در صورت پذیرش طرح گام به گام یا تاکتیک‌های مذاکراتی دیگر، آمریکا در میانه اقدامات متقابل درخواست‌های دیگری را روی میز بگذارد؛ درخواست‌هایی در زمینه اصلاح برجام، نقش منطقه‌ای و برنامه موشکی. ضمن اینکه آمریکایی که به صورت یکجانبه و به رغم مخالفت‌های بین المللی به تعهدات خود پشت کرد، در موقعیت طرح شرط و شروط نیست و لغو تحریم‌ها ابتدایی‌ترین گامی است که انتظار می‌رود کاخ سفید بردارد. حتی درصورت رد طرح‌های پیشنهادی آمریکا از سوی ایران در وین و نیز انجام نشدن مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن اما سفر مالی به اتریش این پیام را به جهان و طرف ایرانی مخابره می‌کند که تیم جدید آمریکا در پی کاهش تنش است. برخلاف دولت ترامپ که با خروج از برجام، تشدید تحریم و ائتلاف سازی منطقه‌ای علیه ایران به تنش‌های بین دو طرف دامن زد، تیم بایدن خواستار بازگشت به توافق است البته توافقی که منافع غرب و متحدان خاورمیانه‌ای آنها را بیشتر از توافق دوره اوباما مدنظر قرار دهد.

در دیگر سو در گمان دیگر این است که نشست وین گامی به جلوست. تهران و واشنگتن پذیرفته‌اند که شروط سخت و گاه ناممکن خود را حتی با توجیه «اقدام تاکتیکی» برای برون رفت از بن بست، کنار گذارند. نشست وین قرار است همه توجه خود را به چگونگی احیای برجام با جلب ترغیب تهران و واشنگتن در این‌باره بگذارد. دستیابی به توافقی چنین، سخت و طولانی خواهد بود اگر طرف‌های اصلی هنوز آمادگی کامل را نداشته باشند. درحالیکه تنش روابط ایران و امریکا اصلی‌ترین موضوع گفت‌وگوها در وین است، اما نماینده امریکا در این نشست حضور مستقیم ندارد. بنابراین رسیدن به توافق برای حضور مستقیم امریکا درمیان اعضای برجام، نخستین گام در فرایندی خواهد شد که چشم‌انداز روشن‌تری را برای آینده ترسیم می‌کند. این بازگشت همراه می‌شود با توافقی که تهران را برای بازگشت کامل به برجام ترغیب کند. مهم‌ترین خواست تهران از اعضای برجام، رفع تحریم‌های نفتی، بانکی و تجاری است. با این‌حال به نظر می‌رسد ظن تهران به طرف‌های اروپایی برجام در ماه‌های اخیر افزایش یافته است. در نگاه تهران، معیارهای تروئیکای اروپایی مبهم، سردرگم و در این‌حال هم‌سو با امریکائیان است که همچنان سایه سیاست‌های ترامپ را بر سر خود دارد. طرف‌های غربی از یک‌سو لغو تحریم‌ها علیه تهران را عامل بی‌ثبات کننده و ناامن سازی در منطقه می‌خوانند و از سوی دیگر بر حفظ برجام به عنوان اقدامی درخدمت به اعتماد به توافق‌های‌بین‌المللی‌در جامعه جهانی تأکید دارند. «محمد جواد ظریف» اروپائیان را متهم می‌کند که با زدن نقاب برچهره، از سیاست‌های ضد ایرانی واشنگتن حمایت می‌کنند. در تعبیر تهران، اروپائیان کوشیده‌اند دست ایران را برای هرگونه گفت‌وگو با امریکا خالی کنند. درحال‌حاضر نمی‌توان تفاوت ماهوی میان مواضع واشنگتن و دیگر پایتخت‌های تروئیکای اروپایی قائل بود. هردو خواستار حذف محدودیت‌های‌زمانی برجام؛ تضمین عدم دسترسی دائمی ایران به سلاح هسته‌ای؛ دسترسی کامل بازرسان آژانس انرژی هسته‌ای به همه تأسیسات ایران، توقف برنامه موشکی، کاهش حضور منطقه‌ای ایران با ترکیبی از خواست‌های مربوط به حقوق بشر هستند. مهم‌تر اینکه رویکردهای بالا کوشیده تهران را در بلاتکیفی فرساینده قرار دهد.

با نگاهی به اسامی کاندیداهای احتمالی انتخابات ریاست‌جمهوری احتمالاً مهم‌ترین چهره‌ای که در فهرست اصولگرایانی قرارمی‌گیرد که به رغم اصرار احزاب واشخاص متعدد هنوزنشانه‌ای صریح ازکاندیداتوری خود بروز نداده، سیدابراهیم رییسی باشد وآن سوی میدان رقابت نیز از قضا یک سید معمم مهم‌ترازدیگرگزینه‌ها دراین فهرست جای می‌گیرد؛ سیدحسن خمینی.

این دوگانه به خودی خود آنقدرجذاب وگیرا هست که از همین حالا برخی ناظران و چهره‌های سیاسی، رقابت اصلی در انتخابات پیش‌رو را رقابتی میان این دو تصور می‌کنند و در گمانه‌زنی‌های خود از این می‌گویند که سکاندار پاستور سیزدهم یکی از این دو خواهد بود. واقعیت اما این است که فارغ از نامعلوم بودن کاندیداتوری سیدحسن خمینی و سیدابراهیم رییسی، به هر حال دو، سه گزینه دیگر نیز شرایطی به نسبت مشابه این دو سید معمم دارند. چهره‌هایی که البته نه سیدند، نه معمم و بیراه نیست اگر بگوییم علی لاریجانی از جمله مهم‌ترین این افراد است. لاریجانی که اخیراً نامش بار دیگر در تحلیل‌ها و اظهارنظرهای انتخاباتی چندین چهره سیاسی چپ و راست مطرح شد و به این واسطه به تیتر اخبار راه یافت همچون سیدحسن خمینی و سیدابراهیم رییسی تاکنون هیچ اظهارنظری در رد یا تأیید کاندیداتوری خود نگفته و وضعیت کاندیداتوری‌اش نیز آن طور که از نزدیکانش شنیده و می‌شنویم به این نحو است که در حال رصد اوضاع و شرایط است و به تصمیم قطعی نرسیده است. علی لاریجانی اما از یک منظر نه تنها با سیدحسن خمینی و سیدابراهیم رییسی بلکه شاید با تمامی ده‌ها کاندیدای احتمالی انتخابات پیش‌رو متفاوت است. اینکه همان طور که می‌توان بالقوه کاندیدای اصولگرایان باشد، ممکن است به عنوان گزینه اصلاح‌طلبان نیز راهی میدان شود. وضعیتی خاص که او را در شرایطی منحصر به فرد قرار داده است؛ آن هم در شرایطی که عزت‌الله یوسفیان‌ملا، نماینده پیشین آمل و لاریجان و از جمله نزدیک‌ترین چهره‌ها به لاریجانی دیروز صراحتاً گفته او اگرچه مشی اصولگرایی دارد اما جزو هیچ گروه و جریانی نیست. هر چند این شرایط خاص که او به طور بالقوه امکان نمایندگی از هر دو جناح اصلی را دارد لزوماً به معنای آن نیست که او می‌تواند پیروز انتخابات پیش‌رو باشد و برعکس حتی ممکن است همین شرایط خاص به پاشنه آشیل او تبدیل شود.

چندی پیش البته داریوش قنبری، عضو شورای مرکزی حزب مردم‌سالاری چنین گفته و لاریجانی را از جمله گزینه‌های احتمالی اصلاحات معرفی کرده اما همزمان محمد مهاجری، روزنامه‌نگار اصولگرایی که از جمله چهره‌های رسانه‌ای نزدیک به لاریجانی به حساب می‌آید، گفته که او و البته محمدجواد ظریف کاندیدا نخواهند شد.

خانه ملت: رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: می‌توان در یک برنامه 5 سال اقتصاد کشور را به ثبات رساند، به شرطی که این باور در ما باشد و به مردم و جوانان متخصص‌مان ایمان داشته باشیم. محمدباقر قالیباف ظهر درهمایش سراسری کارکنان سازمان عقیدتی سیاسی ناجا، با بیان اینکه نیروی انتظامی یک نیروی امنیت‌آفرین و اعتمادساز است، اظهار داشت: ناجا با همان روحیه دوران دفاع مقدس مشغول خدمت به مردم است و همان باورها در بین کارکنان جاری است. وی افزود: امروز می‌بینیم که عظمت انقلاب اسلامی آشکار شده و آمریکایی‌ها زانو زده‌اند، البته مشکلات هم وجود دارد که این مشکلات ناشی از عملکرد خودمان است، نه اندیشه‌ها و مبانی انقلاب.

خبرآنلاین: ربیعی در نشست خبری خود از پیام جمهوری اسلامی ایران به اعضای برجام سخن گفت. علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری خود به موضوع برجام اشاره کرد و گفت: ما در سرآغاز فرایند احیای برجام هستیم و امروز هم با اطمینان می‌گوییم که در آینده‌ای بسیار نزدیک دولت آمریکا راهی به جز خاتمه دادن به رفتارهای قانون‌شکن ندارد. او ادامه داد: تحریم‌های یکجانبه و ناقض توافق و مقررات بین المللی به پایان خواهد رسید، نشست وین که امروز انجام خواهد شد، فرصتی برای تبادل نظرات همه طرف‌ها درباره نحوه و زمانبندی بازگشت به تعهدات در برجام است.

 ایسنا: پیش از برگزاری کمیسیون مشترک برجام، رایزنی‌های فشرده میان هیئت‌های مختلف در وین جریان دارد. معاون سیاسی وزارت امور خارجه همچنین ساعت ۱۰ با آقای انریکه مورا هماهنگ کننده اتحادیه اروپا و رئیس کمیسیون مشترک دیدار کرد و آخرین ترتیبات اجرایی مربوط به برگزاری کمیسیون را مرور کرد. بعد از این دیدار و هنگام خروج عراقچی از محل ملاقات، یکی از عناصر ضدانقلاب اقدام به فحاشی کرده و قصد تهاجم به ایشان را داشت که ناکام ماند. منافقین و دیگر عناصر ضدانقلاب در وین در اعتراض به مذاکرات، در مقابل هتل محل برگزاری کمیسیون مشترک تجمع کردند.سفارت ایران در وین هشدارهای لازم را به پلیس اتریش نسبت به حفظ امنیت مذاکره کنندگان کشورمان داده است.