ادامه از صفحه یک...
نتیجه افراط در محبت، پرتوقع بار آمدن کودک، جوانه زدن ریشههای خودپسندی و سرکشیکردن کودکان در برابر حقیقت است. امام باقر علیهالسلام پدرانی را که این گونه تربیت میکنند، نکوهش میکند و میفرماید: «بدترین پدران کسی است که در نیکی به فرزند خود زیادهروی میکند.» آزاد گذاشتن فرزند به این معنا که هر کاری دلش میخواهد بتواند انجام دهد، این تصور را در ذهن کودک ایجاد میکند که جهان، تحت فرماندهی اوست. او که اطرافیان را به دیده تحقیر مینگرد، خود، به کودکی نامسئول، خودخواه و پرخاشگر تبدیل میشود.
یکی از شیوههای شخصیتپروری کودکان، آشنا ساختن آنها به ویژه پسران با سختیهاست تا بتوانند در آینده با مشکلات مبارزه کنند؛ زیرا کودکان باید عملاً درک کنند که به دست آوردن هرچیزی، نیاز به کوشش و زحمت دارد و اگر کودکی با مشکلات و سختیها آشنا نباشد، در آینده در برابر ناملایمات گوناگون زندگی، ناراحت و در نهایت، سرخورده خواهند شد. این حقیقت در روایتی از امام موسیبنجعفر (علیهالسلام) مشاهده میشود که فرمود: «بهتر است که کودک در کوچکی با سختی و مشکلاتِ اجتنابناپذیر زندگی روبهرو شود تا در جوانی و بزرگ سالی بردبارو صبور گردد.» البته باید توجه داشت که این آشنا کردن، باید متناسب باتوانایی کودک باشد.
یادگیری در زمان کودکی، به دلیل آمادگی ذهنی بالای کودکان، بسیار سریعتر و بهتر از سایر زمانها صورت میگیرد. کودک، نسخهای از یک انسان بزرگ سال است با محدودیتهایی در ادراک و فهم مطالب. در تعالیم اسلامی، سفارش زیادی به آموزش کودکان شده است و ضررهای تأخیر در این مسئله یا بیتفاوت بودن به آن، گوشزد شده است. در روایتی از امام علی (علیهالسلام) میخوانیم: «هرکسی در کودکی آموزش نبیند، در بزرگی به مقام ارجمندی نمیرسد.» متأسفانه در هر جامعه، کودکانی هستند که از سوی والدین یا دیگر افراد بالغی که مسئولیت آنان را به عهده دارند، آزار ببینند. این آزارها یا به صورت شکنجه فیزیکی است یا صورت روانی دارد. محرومیت از خوراک، پوشاک، نبود توجه و مراقبت، محرومیت از محبت، تحقیر و سرزنش یا تبعیض و توهین، از دیگر انواع کودکآزاری شمرده میشود. آزار فیزیکی و روانی کودک، آثاری مخرب بر روح، روان و شخصیت کودک بر جای میگذارد؛ والدینی که با کودک خود این گونه رفتار میکنند، او را همچون اسباب و لوازم شخصی خود و مالک جان آنان میپندارند. در این میان، آموزههای روحبخش و انسانساز اسلام، به محبت به کودکان، سفارش میکند و بزرگسالان را از آزار کودک بر حذر میدارد. پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) میفرماید: «کسی که به خردسالان رحم نکند، از ما نیست.»