به بهانه سفر «ظریف» به دوحه و گفتوگوی روحانی با امیر قطر؛
تعداد بازدید : 1
پاداش پاسداری از یک پیوند دیپلماتیک
نویسنده : راحیل رحمانی
از روزی که معاون نخستوزیر قطر در گفتوگو با یک برنامه تلویزیونی گفت: «ما آمادهایم روابط خود را با ایران قطع کنیم به شرطی که تمام کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس روابطشان را با ایران قطع کنند.» دو سال گذشت. در این دو سال، روابط ایران و قطر در سایه تحرکات و سمپاشیهای عربستان سعودی علیه ایران، نوساناتی داشته(مثل فراخواندن سفیر خود از تهران) اما یک اصل ثابت مانده است: «قطر درنهایت حاضر به قطع رابطه با ایران نشد.» حتی وقتی پدرخوانده اعراب(عربستان) سختترین فشارها را علیه قطر اعمال کرد. وقتی کشورهای عربی از جمله عربستان، امارات، بحرین و مصر کشور قطر را حامی تروریسم خواندند و پس از قطع روابط دیپلماتیک با آن، این کشور را تحریم و حریمهای زمینی، هوایی و آبی خود را به روی آن بستند و برای عادیسازی روابط و برداشتن تحریم 13 شرط گذاشتند که مهمترین آنها قطع روابط دیپلماتیک با ایران بود، اما قطر این شرایط را غیرمنطقی خواند و قطع رابطهاش با ایران را به قطع روابط سیاسی و اقتصادی سایر کشورهای حوزه خلیجفارس با ایران منوط کرد و حاضر نشد از ایران و البته منافعی که ایران برای این کشور کوچک حاشیه خلیجفارس دارد، بگذرد.
مقامات قطری حتی پا را از این هم فراتر گذاشته و بهرغم تهدیدات و فشارهای عربستان، در مصاحبههای خود علنا و عملا جانب ایران را گرفته و این رابطه را دوسویه و حتی «فوقالعاده» خواندهاند. وزیر خارجه قطر پیش از این و در اوج فشارهای سعودی و افزایش تنش میان تهران-ریاض در گفتوگو با یک شبکه آمریکایی در پاسخ به سوالی در رابطه با ایران گفته بود: «روابط ما با ایران در نوع خود بینظیر است و ما در میان دو کشور بزرگ یعنی ایران و عربستان هستیم و با آنها مرزهای مشترک داریم. برخی از نفوذ ایران در منطقه هراس دارند، اما باید از راه حل مسالمتآمیز با این مسئله برخورد کرد و این امری است که قطر کشورهای عربی را به انجام آن تشویق میکند.»
در این سالها و به ویژه پس از ماجرای سفارت و اعدام شیخ نمر، رقابت ژئوپلتیکی ایران و عربستان در منطقه شدت گرفت و رابطه دو کشور به سیاهترین حالت ممکن رنگ گرفت. عربستان یارکشی به نفع خود و علیه کشورمان را استارت زد و از هیچ توطئهای برای ضدیت با ایران و ناامن کردن کشورمان فروگذار نکرد. برخی کشورها مثل امارات، بحرین و سودان با عربستان همراه و همنوا شدند. برخی مثل پاکستان ترجیح دادند به گونهای عمل کنند که نه ایران آزرده شود و نه دل عربستان بشکند! اما قطر صراحتا اعلام کرد رابطه خود را قطع نمیکند. قطر در همه این سالهای پرآشوب، بر خلاف سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس، همواره ایران را جزئی از حل معمای امنیتی منطقه میدیده است.
البته این همراهی قطعا منافعی برای قطر داشته است. منافعی از جنس همان منفعت و مصلحتهایی که روسیه در پشت پرده حمایت از ایران در مقابل آمریکا دنبال میکند و به دنبال دستیابی به آنهاست. به نظر میرسد که قطر خود را متعهد به پیگیری استراتژی بهرهبرداری از تعارضات و رقابتهای دو قدرت بزرگ خلیجفارس و پیشبرد منافع شیخنشینهای خلیجفارس در این فضا میداند. از روابط اقتصادی قوی قطر با ایران که بگذریم، این گمانه را میشود جدی گرفت که روابط عمیقتر با ایران میتواند وسیلهای باشد که توسط آن قطر به استقلال از عربستان دست یابد. اقلیت شیعه مذهب قطر همواره ارتباط خوبی با سنیهای این کشور داشتهاند. مقامات قطری بر خلاف عربستان هیچ گاه نگران انقلاب شیعیان به تحریک ایران نبودهاند و بسیاری دلایل دیگر که میتوان همچون قطعات پازل کنار هم قرار داد تا به این نتیجه رسید که چرا قطر هیچ گاه اقدام به قطع روابط دیپلماتیک با ایران نکرد.
و حالا دور تازهای از تحرکات دیپلماتیک ایران در دوحه آغاز شده است. رئیسجمهور روحانی عصر یکشنبه تلفنی با امیر قطر گفتوگو کرد و همزمان وزیر خارجه نیز تهران را به مقصد دوحه ترک کرد. و چرا تهران-دوحه پاداش پاسداری از یک پیوند دیپلماتیک را نگیرند؟ آن هم حالا که عربستان سعودی هرچه زد به در بسته خورد و ناامید از ترامپ و جراد کوشنر و بولتون و پمپئو، دست از پا درازتر در تلاش جدی برای برقرارکردن آشتی دیپلماتیک با ایران است!