درباره چیستیوچرایی یک حرکتاجتماعی در بستر فضایمجازی
تعداد بازدید : 8
«نه» به «هیس!» حالا دخترها فریاد میزنند
شاید ترک سکوت زنان در ایران تنها به دلیل جنبش metoo نبود، بلکه این جنبش مانند دانهای بود که در ذهن نسل امروز کاشته شد تا او دیگر در برابر آسیبها و خشونتها سکوت نکند
نویسنده : دریا قدرتی پور
از شکستن یک سکوت در 5 اکتبر2017 شروع شد. جنبشیکه اکنون یکسالگی را میگذراند و بهنوعی درهندسه کشورها جاافتاده و به ایران هم رسیده است. جنبشی که توانست پرده از بسیاری تابوها بردارد و خشونتی را که پشت القاب و چهرههای مشهور بود آشکار کند. شاید از همان زمان بود که چهرههای بزرگ، یکییکی کوچکتر شدند تا با برداشته شدن نقابها پاسخ پنهان شدنشان را بدهند. ازسلبریتیهای آنسوی آبها مثل کویناسپیسی و مایکلجکسون گرفته تا محسننامجو و آیدینآغداشلو که هر کدام اقدام به تکذیب اتهاماتی کردند که علیه آنها در فضایمجازی شیوع پیدا کرده بود. اما در اصل ماجرا تغییری حاصل نشد؛ اصلی که فرعیات را بیرون ریخت. درجامعهای که دهه هشتادیها و نودیها مطالبهگرانی هستند که از حقشان نمیگذرند. دخترانی که با هیس، فریادشان خاموش نمیشود و در این معادله مجهول خاموش نمیمانند. تولد این جنبش در واقع تولد نسل جدیدی است که امروز فلسفه جدیدی از زندگی را آغاز کردهاند و به قولی نمیگذارد جامعه سنتی هرآنچه که میخواهد را بر سرش آوار کند. اگر کمی به عقب برگردیم و به جامعه مردسالار گذشته نگاه کوتاهی بیندازیم به خوبی مشخص میشود که زنان با سکوت خود راه را برای خشونت بیشتر هموار کردهاند. نمونه آن مردانی که به راحتی اقدام به قتل همسر یا فرزند خود میکنند یا زنانی که درمعرض انواع خشونت از جمله خشونتهای لفظی، توهین و خشونت روحی قرار میگیرند و باز سکوت میکنند. این موضوع آنقدر زیاد شد که از محیط خانه به محیط کار هم کشیده شد و زنان ما همواره مقهور مردانی میشدند که از عرف و شرم و خیلی چیزهای دیگر برای رسیدن به مقاصدشان استفاده میکردند. شاید ترک سکوت زنان در ایران تنها به دلیل جنبش metoo نبود، بلکه این جنبش مانند دانهای بود که در ذهن نسل امروز کاشته شد تا او دیگر در برابر آسیبها و خشونتها سکوت نکند. به این خاطر که نسل امروز دیگر جامعه رادیکال دیروز را نمیپسندد و به نوعی نمیخواهد همیشه در سایه ترس از بهرهکشیهای جنسی و خشونت قرار گیرد. شاید تولد این جنبش، آبی بود که بر سر خاطرات تلخ و خاک گرفته تاریخ گذشته ریخته شد و بایگانیهایی را از صندوقچه ذهنها درآورد. تاریخچهای که تا پیش از این هیچکس جرئت بازگو کردن آن را نداشت. جنبش metoo درواقع جرقهای بود که به انبار باروت تجربههای آزار هزاران زن زده شد تا آنها دیگر از نام بردن آنچه برسرشان آمده نترسند. شکستن سکوت، اما از یک باور جمعی شروع شد؛ باوری که باعث شد زنان جرئت پیدا کنند نام کسانی را افشا سازند که در پس قدرت توانسته بودند خوشان را به آنها تحمیل کنند. درسی ارزشمند که نسل امروز به نسل گذشته میدهد. نسلی که با فریاد و نه سکوت چهره خیلیها را شناساند. درواقع me too اعتراضی بود بر قدرتی نامشروع که به زنان تحمیل میشد و آنها سالها در برابر آن سکوت کرده بودند و با این کار توانتسند نظارتی اجتماعی را خلق کنند که بتواند قوانین نادرست را در هم بشکند؛ عرفی که به غلط رواج یافته و به عنوان اهرمی برای تعرض به حقوق زنان شده است. به اعتقاد بسیاری از آسیبشناسان این جنبش در ایران اهمیت بیشتری دارد؛ به این علت که قوانین ناکارآمد و معلول ایران نمیتواند رنجیکه بر زنان ایران و خشونتی که آنها متحمل میشوند را به درستی روایت کند و حق را در ترازوی عدالت بگذارد. اولین فیلمی هم که به همین مناسبت ساخته شد از پوران درخشنده بود که محدودیتهای فکری نسل قبل را نشان میداد یا فیلم «فروشنده» که به عقبگردهای ذهنی نسل متفکر تنه میزد. این روایتها نشان میداد که بسیاری از کسانی که سکوت کردهاند در واقع به نظام دادرسی اعتماد نداشتهاند یا به نوعی در انگاره و باوری بودند که احساس میکردند با گفتن چنین موضوعاتی دچار خشونتی ثانویه خواهند شد یا در برخورد با عرف جامعه دچار مسائل پیچیدهتری میشوند. در چنین جامعهای با چنین تفکراتی خشونت به هر نوعی که باشد، در پس پرده پنهان خواهد ماند؛ چراکه تجاوزگران بدون هیچ ترسی از نقطه ضعف و خلئی که وجود دارد استفاده میکنند و انگشت اتهاماتشان را به سوی زنان نشانه میگیرند. بماند که در این رابطه پیامهای جنسیتزده، خشونت جنسی پنهانتر از دیدگان عموم خواهد بود زیرا متجاوزان آشکارا از این نقطه ضعف زنان در ایران خبر دارند و میدانند انگشت اتهام قبل از هر چیز زن را نشانه میگیرد.
صرف ادعای تعرض و آزار جنسی اعتبار حقوقی ندارد
در همین رابطه عبدالصمد خرمشاهی، وکیل دادگستری معتقد است: صرف ادعای تعرض و آزار جنسی اعتبار حقوقی ندارد.
به گفته وی مسائلی که اکنون در فضای مجازی درباره تعرض و آزار جنسی مطرح میشود، فاقد اعتبار حقوقی و صرفاً ادعاست و عدهای در این میان موجسواری میکنند. او در گفتوگو با ایرنا اعلام کرده که ابتدا فردی ادعایی علیه یک هنرمند صاحبنام مطرح کرد و دیگران هم این موضوع را ادامه دادند؛ اما به همین راحتی اعتبار افراد را نمیتوان زیر سؤال برد. خرمشاهی با اشاره به اینکه شاید ادعای این افراد واقعیت داشته باشد، اما اگر نتوانند اثبات کنند، برای فرد مدعی جنبه کیفری دارد، میگوید: اگر این قضیه باب شود که هر کسی با دیگری غرضی دارد، ادعایی علیه او مطرح کند درنهایت تبعات منفی برای جامعه خواهد داشت. وی تاکید کرد: فردی بعد از چند ماه و چند سال ادعایی مطرح میکند اما اینها صرفاً ادعاست و قاضی هم قبول نمیکند.
به نظر وی، زنان باید از حقوق خود آگاه شوند؛ این در حالی است که اغلب زنان حوصله پیگیری در دادسرا را ندارند.