
وقتی عشق برتر از عرف میآید پدید
تعداد بازدید : 1
ازدواج معکوس؛ درک واقعی یا احساسی؟
نویسنده : فاطمه دهقان نیری/ ایرنا
نگاههای معنادار، پرسشهای پیدرپی، محبتها و دفاعهای بیمورد دانشجوی پسر در میان سایر دانشجوها، رنگ و بوی مزاحمت به خود گرفته بود و روزبهروز بر کلافگی استاد میافزود. سرانجام استاد لب به اعتراض گشود و دانشجو را به اتاق استادان خواست تا با او صحبت کند. اندکی سکوت و سپس ابراز علاقه پسر به استاد، تمام محتویات فضای اتاق دربسته را تغییر داد.
«درطول سیواند سالی که از عمرم میگذشت، این چنین متحیر نشده بودم. شوخی بود یا جدی؟ اما در چهره دانشجوی سال آخر ارشد من ذرهای از شوخی به چشم نمیخورد و کاملاً جدی به من نگاه میکرد. ناخواسته در خروجی را نشانش دادم تا برود اما ایستاد و محکمتر از قبل خواستهاش را تکرار کرد: استاد! من شوخی ندارم و تا آخرش ایستادهام. این تصمیم را هم از همان سال اول گرفته بودم؛ تا الان هم که صبر کردم، خواستم خود را به شما نشان بدهم.
پدر و مادرت چه میگویند؟ عرف جامعه؟ میدانی چند سال از تو بزرگترم؟ این همه دختر و موردهای دیگر هست؛ چرا من؟ حرفی نزد و رفت و من ماندم و یک دنیا پرسش بیپاسخ.
از در دانشگاه که خارج شدم صدایی مرا به خود خواند، خانمی موقر و فهیم که ضمن عذرخواهی از گستاخی پسرش که تک و تنها از من خواستگاری کرده بود، زمان مشخصی برای خواستگاری میخواست.
حال که به دخترک سه سالهام نگاه میکنم، آن روزهای خواستگاری به اصطلاح غیرعرف دیگر برایم معنا ندارد؛ روزهایی که بیخیال عرف شدم و عشق را دریافتم. من که استاد مشاور همسرم شدم تا فارغ از سن وسال پابهپای هم تحصیلاتش را تکمیل کند و پایههای زندگی را مستحکمتر از همیشه بسازیم.
این حکایت و حکایتهای مشابه آن که اختلاف سنی معکوس را نشانه رفته، موضوعی است که این روزها پا را فراتر از عرف سنتی جامعه گذاشته و همچون سایر تغییرات زندگی، ازدواج را دستخوش دگرگونی کرده است. تا آنجا که آمارهای سازمان ثبتاحوال نشان میدهد که در ۱۲درصد از ازدواجهای ثبت شده در سال ۹۷، مرد و زن هم سن بودند و در ۱۱درصد زن بزرگتر از مرد بوده است.
همزمان با انتشار این آمار، پرسشهایی به ذهن خطور میکند؛ نخست اینکه چرا پسران به ازدواج با دختران بزرگتر از خود از نظر سنی تمایل پیدا کردهاند و تن به این ازدواجها میدهند؟ دوم اینکه آیا در بروز این پدیده بحث افزایش سن ازدواج یا شاغل بودن دخترها نقش دارد؟ آیا این نوع ازدواجها، راههای چندهمسری را مسدود میکند؟
تغییر و تحولی که «طهورا نوروزی» مشاور خانواده و مدرس دانشگاه درباره آن میگوید: ازدواج ابعاد گوناگونی دارد و انتخاب همسر نیز گزینههای متفاوتی دارد که جدای از نزدیکی فرهنگها، جغرافیا، تحصیلات و غیره، «سن» یکی از ویژگیهایی است که مورد توجه بوده است. اما بحث سن، عرفی است و نگاه شرع بر آن استوار نیست؛ چنانچه ازدواج پیامبراکرم(ص) با حضرت خدیجه(س) مصداق بارز آن است.
وی یادآور میشود: در یک جامعه صنعتی یا رو به صنعتی شدن و پویا، معیارها نیز در حال تغییر و دگرگونی است. این مشاور خانواده با رد این باور که در ازدواج، دختران باید از پسران کوچکتر باشند، تاکید میکند: به شرط آنکه این اختلاف سنی معقول و در حد یک تا سه سال باشد؛ زیرا بیشتر از این سن هماهنگی جسمی میان زوجین را از بین میبرد و پس از مدتی علاقهها کمرنگ میشود و مسائل جدیتر خودنمایی میکند. نوروزی، در بخشی دیگر از این گفتوگو، با بیان این مطلب که ممکن است این ۱۱درصد، چند سال آینده افزایش یابد و به ۲۰درصد برسد تصریح میکند: این موضوع عرف نیست و به این سمت میرود که کمکم به عرف اجتماعی تبدیل شود، به همین دلیل با توجه به تجرد قطعی دختران، باید این فضا حمایت شود و فرهنگسازی مطابق عرف و خواسته جامعه شود.
چه کنیم تا سقف ازدواجهای معکوس نریزد؟
نوروزی در پاسخ به این پرسش یادآور میشود: رشد علمی و فرهنگی زنان و بهدستگرفتن بازار کاروکسب و دیگر موفقیتهای اجتماعی در رشد آنان نقش درد؛ بر همین مبنا میتوان گفت بعد اقتصادی، از مهمترین عوامل چنین پیوندهای زناشویی است. مبحثی که آلارم خطر را فعال میکند مبنی بر اینکه وقتی ازدواج با زنی بزرگتر شکل میگیرد تکیه اقتصادی را هم بر هم میزند، اینجا تکیهگاه زن میشود که احتمال سوءاستفاده از زن را بالا میبرد. نوروزی با بیان اینکه این نوع ازدواجها پیامدهایی هم دارد، خاطرنشان میکند: آدم سودجو درهرحال به فکر سودجویی است؛ خواه با یک دختر کمسن روبهرو باشد یا بزرگتر. اما میتوان این موارد را با مدیریت، مشاوره و گوش دادن به حرف ریشسفیدان حل کرد. وی یادآور میشود: معمولاً زنان در این ازدواجها خواسته یا ناخواسته به دلایل سن بالاتر و داشتن تحصیلات بالاتر نقش مادرانه، توصیهگرانه و نصیحتگرانه پیدا میکنند و این از نظر روانشناختی مخل یک زندگی خوب و خوشبخت خواهد بود که پرهیز از این رویه به شدت توصیه میشود.