پیامدهای اقتصادی یک ترور سیاسی
تعداد بازدید : 1
بیم «انتقام سخت» بر بازارهای اقتصادی
نویسنده : زهرا کریمی
اقدام تروریستی آمریکا در به شهادت رساندن سپهبد حاج قاسم سلیمانی و همراهانش، ابعاد مختلف داخلی، منطقهای و بینالمللی در حوزههای مختلف، از جمله در حوزه اقتصادی داشته است. رهبر معظم انقلاب با صدور پیامی شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی را تسلیت گفتند و تأکید کردند: «انتقام سختی در انتظار جنایتکاران است»، اما نکته قابلتأمل آن است که از هم اکنون وعده رهبری برای «انتقام سخت» اثر خود را روی بازارهای مهم اقتصادی گذاشته است.
بورس
نخستین تأثیر این واقعه بر اقتصاد داخلی طی چند روز اخیر، در حوزه بورس رقم خورد. هر چند در روز واقعه (جمعه، ۱۳ دی ماه) بورس تعطیل بود، ولی از روز بعد این بازار واکنش منفی نسبت به این جنایت نشان داده است. بورس با وجود رشد مستمر در هفتههای اخیر، شاهد افت قابل توجهی در روز شنبه بود؛ شاخص کل در پایان معاملات روز شنبه با افت بیش از ۱۶ هزار واحدی مواجه شد. همچنین روز بعد بورس افت اندک ۱۵۰۰ واحدی را تجربه کرد. هر چند به نظر برخی کارشناسان اقتصادی، دلیل ریزش شاخص بورس تهران ناشی از رفتار هیجانی سهامداران حقیقی در موضوع شهادت حاج قاسم سلیمانی و ترس از افزایش تنش در منطقه است؛ علت دیگر از این افت و خیز بورس، ناشی از ورود بیش از ۴۰۰ هزار عضو جدید در سالجاری است. وقوع چنین تنشهایی، در سایه نگاه سطحی و کوتاه مدت برخی از اعضا به بورس محتمل بوده است و کارشناسان برای نرمالسازی تکانههای بورسی، جلوگیری از متضرر شدن بیشتر افراد و خروج سرمایه از بورس، پیشنهاد میکنند، اعضای کمتجربه و تازه وارد، برای به دست آوردن سود کمریسک و قابل اتکا، سهام صندوقهای سرمایهگذاری را خریداری کنند. بررسی بورس کشورهای آسیاسی و اروپایی در چند روز اخیر نشان میدهد که بازار سرمایه این کشورها نیز از واقعه تروریستی اخیر متأثر بوده است. با وجود تعطیلی بورس تهران در روز جمعه، بازارهای آمریکا، ژاپن، آلمان و دیگر کشورهای اروپایی با کاهش ارزش مواجه شد. شاخص داوجونز آمریکا که قیمت سهام ۳۰ شرکت برتر در آن بازتاب داده میشود با ۲۷۳ واحد و شاخص کل بورس آلمان (داکس) با ۱۸۵ واحد ۰.۶ درصد و شاخص بورس ژاپن (نیکی) با ۱۸۱ واحد نزول این روزها را سر کردند. کارشناسان پیشبینی میکنند که با احتمال وجود بروز تنش در غرب آسیا، بورسهای اروپایی همچنان با روند نزولی مواجه شوند. با این وجود، بورس چین نیز که عملکرد مثبت یک سال اخیر را تجربه کرده بود، در واکنش به خبر شهادت سپهبد قاسم سلیمانی، با افت ۰.۲ درصدی روبهرو شد.
طلا و ارز
طلا از دیگر بازارهای متأثر از واقعه اخیر بود؛ قیمت فلز زرد در روز جمعه شاهد افزایش ۱۲ دلاری بود که این امر از تیره شدن بازارهای جهانی و هجوم سرمایهگذاران برای خرید ذخایر احتیاطی مثل طلا حکایت دارد. در روز جمعه طلا، ین ژاپن و بیت کوین از جمله پناهگاههای اقتصادی برای جذب سرمایههای نگران سرمایهداران بودند. هرچند افزایش قیمت طلای داخل در این مدت را میتوان متأثر از افزایش قیمت جهانی فلز دانست، اما به نظر میرسد، افزایش قیمت دلار هیچ توجیه دیگری به جز عوامل داخلی نداشته باشد. در سالجاری با وجود کنترل و تثبیت قیمت دلار در کانال ۱۱ هزار تومانی، شیب ملایم رو به رشد آن از آبان ماه کلید خورد و هر چند در میانههای آذرماه افت هزار تومانی در قیمت داخلی این ارز اتفاق افتاد، اما نمودار بررسی روند قیمتی دلار، شیب ملایم رو به رشد را برای این ارز نشان میدهد.
نفت
افزایش قیمت نفت، دیگر پدیده اقتصادی متأثر از عمل تروریستی آمریکاییها در بغداد بود. بازارهای نفتی در واکنش به خبر شهادت حاج قاسم سلیمانی که نشان از افزایش تنشهای منطقهای و ریسکهای ژئوپلیتیک داشت، نفت را از مرز 69 دلار گذراند و شاخص برنت هم به بالاترین رقم پس از حادثه آرامکو عربستان یعنی 68.60 دلار برای هر بشکه رسید. گفتنی است، دوره اوج قیمت نفت در ماه سپتامبر کوتاه بود، چرا که ریاض به حمله به تاسیسات نفتی پاسخ نداد، اما اگر ایران به تهدید «انتقام سخت» عمل کند؛ حرکت افزایشی قیمتهای بازار تندتر خواهد شد. هرگونه درگیری و افزایش قیمت نفت خطرناک است؛ چرا که شروع روند بهبود عملکرد اقتصاد جهانی را مختل میکند. افزایش قیمت نفت ناشی از ترور سردار سلیمانی در تمام نقاط جهان واکنشهایی را به همراه داشته است. شرکتهای نفتی که در بورس لندن حضور دارند، برای مقابله با زیان شدید سهام شرکتهای نفتی در سایر نقاط جهان اقداماتی انجام دادند و برای شرکتهایی از جمله «بیپی» و «رویال داچ شل» سود کسب کردند. به اعتقاد تحلیلگران، این شرکتها سود بیشتری از قیمتهای بالای نفت به دست میآورند. در عین حال این تمام ماجرا نیست، زیرا آمریکاییها در رسانههای خود نهتنها به این جهشهای قیمتی در شاخصهای مهم اقتصادی اشاره کردهاند بلکه بیم نحوه انتقام خون سپهبد قاسم سلیمانی باعث شده تا بیش از پیش نگران جهش دوم قیمت نفت باشند. خبرگزاری سیانان آمریکا به وضوح از نگرانی خود درباره عملیاتی کردن بستن تنگه هرمز سخن گفتهاند که در عمل حدود 24 تا 25 درصد نفت جهان از آن میگذرد. آنها در حالی که تا همین چندی پیش نشان میدادند که امنیت منطقه خاورمیانه برای تأمین انرژی برایشان بیاهمیت است، اما در رسانههایشان به وضوح از نگرانی عمیق بر هم خوردن ثبات در نفتخیزترین نقطه جهان و به خطر افتادن شرکایشان در منطقه سخن میگویند. اعتراف سیاستمداران آمریکایی به وجود دلهرهای جدی درباره خطر جانی سربازان مستقر در پایگاههای نظامی منطقه و تورم در قیمت نفت نکاتی است که این روزها به کرات در رسانههای غربی قابل مشاهدهاست. تقریباً تمام کارشناسان حوزه بازار نفت از استرالیا تا آمریکا همگی در انتظار عکسالعمل ایران هستند و معتقدند واکنش ایران در اینباره تأثیرات جدی در بازارهای مختلف جهان میگذارد. در نهایت باید گفت برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ایران نیز باید مانند آمریکا با پیوست عملیات روانی برای بر هم خوردن آرامش آمریکاییها عمل کند. آنها با وجود هزاران کیلومتر فاصله در مسائل کشورهای منطقهای دخالت کرده و آنچنان جسارت را به سر حد اعلی رساندهاند که دست به عملیات تروریستی میزنند. تحلیلگران بر این باورند که برای اثرگذاری انتقام سخت همان طور که اکنون آثارش قابل رؤیت در اقتصاد جهانی است مانند الگویی که آمریکاییها برای جریان تحریم استفاده میکنند، طراحی شود. هر هفته یک یا دو نفر را برای زنده نگهداشتن آثار تحریم در لیست سیاه قرار میدهد. برای تحقق نهایی «انتقام سخت» باید به دنبال اثرگذاری حداکثری در اقتصاد غربیها بود تا بار دیگر کسی جرأت تکرار چنین خبط بزرگی در مقابل ملت بزرگ ایران را نداشته باشد.