«ترامپ» در یک حرکت محیرالعقول دیگر، درست در آستانه رسیدن به صلحی که نزدیک و قریب به نظر می‌رسید، بازهم زیر میز مذاکره زد و نشست و ادامه مذاکرات با سران طالبان را لغو کرد؛ بهانه‌اش هم حمله اخیر طالبان و کشته‌شدن یک نظامی آمریکایی در خاک افغانستان بود.
پس از این اتفاق، راه طالبان به‌سمت روسیه کج شد. هیئت نماینده طالبان روز جمعه در مسکو دیدارهایی داشتند و از مسکو به ترامپ پیغام دادند که هم‌چنان مایل به ازسرگیری مذاکرات هستند. با این حال سخنگوی دولت افغانستان اعلام کرد، سفرهای گروه طالبان به روسیه و چین تاثیری بر دولت مرکزی در کابل یا دولت آمریکا ندارد و مذاکرات احیا نمی‌شود و تلاش بیهوده نکنند!
درباره حضور طالبان در روسیه گمانه‌زنی‌های مختلفی صورت گرفت. گفته شد روس‌ها قرار است نقش «میانجی» را بازی کنند و واسطه احیای مذاکرات شوند. برخی رسانه‌های افغان هم به نقل از «ضمیرکابلوف» نماینده ویژه روسیه در افغانستان، نوشتند که مقام‌های این کشور دیدارهایی با نمایندگان طالبان داشته‌اند و در این دیدارها، گروه طالبان از روسیه پول
خواسته‌اند. به‌هرحال اعضای دفتر سیاسی طالبان از روسیه به ایران آمدند و در تهران با برخی مقامات وزارت امورخارجه و مقامات سیاسی جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت‌وگو کردند. گفته می‌شود این دیدارها پیرامون مذاکرات صلح افغانستان صورت گرفته است؛ آن هم درست در روزی که کابل باز هم شاهد خون و خونریزی بود و خبر رسید در کمپین انتخاباتی «اشرف‌غنی» انفجار صورت گرفته است. ابتدا گفته شد که بمب چسبانده شده به خودروی پلیس نزدیک کمپین منفجر شده و به کسی آسیب نرسیده است؛ اما کمی بعد مشخص شد حداقل 24 نفر در این حادثه کشته شده‌اند، حادثه‌ای که مسئولیت آن را به «طالبان» نسبت دادند. طالبان پیش‌تر تهدید کرده بودند انتخابات پیش رو در افغانستان را مورد هدف قرار خواهند دادند.
به هرحال هم‌زمان با این انفجار، طالبان در ایران درباره
«صلح در افغانستان» گفت‌وگو کردند. سخنگوی این گروه گفته بود که گروه طالبان تصمیم گرفته است پس از لغو مذاکراتش با طرف آمریکایی، به دیپلماسی خود جهت رسیدن به صلح در افغانستان ادامه دهد.
حضور طالبان در ایران از سوی سخنگوی وزارت‌خارجه نیز رسماً تأیید شد. سیدعباس موسوی، در این‌باره گفت: اخیراً و در چارچوب رایزنی‌های فراگیر جمهوری اسلامی ایران با همه طرف‌ها در افغانستان، هیئتی سیاسی از گروه طالبان با سفر به کشورمان درخصوص آخرین تحولات جاری در افغانستان با مقامات ذی‌ربط ایرانی گفت‌وگو و تبادل‌نظر کردند.
نکته قابل توجه این‌جاست که حالا دیگر جمهوری اسلامی علناً و رسماً از مذاکره با طالبان و دیدار با سران این گروه سخن می‌گوید و مذاکرات با این گروه را علنی می‌کند.
در سفری که چندماه قبل دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به افغانستان داشت، اعلام شد که ایران با طالبان افغانستان مذاکره کرده است. علی شمخانی، با اعلام این مطلب تاکید کرد که مذاکره با طالبان ادامه خواهد یافت و این مذاکرات با اطلاع دولت کابل صورت گرفته است.
این تأییدیه درحالی صورت می‌گرفت که از چندسال قبل مقام‌های آمریکایی و برخی مقامات افغانستانی از
«ارتباط و حتی کمک تجهیزاتی و نظامی» ایران به طالبان ابراز نگرانی کرده بودند و ادعاهایی در این رابطه مطرح می‌کردند که البته آن زمان سفیر ایران در کابل این ادعاها را رد کرده و گفته بود، با طالبان تماس داریم و حتی این تماس را تبدیل به ارتباط نکردیم؛ زیرا نخواستیم برای طالبان مشروعیت‌زایی شود.
و خیلی غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد که ایران در جهت تأمین امنیت خود، با تمام گروه‌های درگیر در افغانستان و از جمله طالبان مذاکره کند و اگر لازم باشد سیاست‌های خود را هم در این رابطه تغییر دهد. علایم انتقال داعش از سوریه به افغانستان و پیوند آن با یک داعش بومی‌شده در این کشور بسیار محرز شده است. ضمن این‌که کشور افغانستان عملاً به دو بخش تقریباً مساوی تحت کنترل و نظارت دولت رسمی یا تحت تصرف و اعمال قدرت طالبان تبدیل شده است. بی‌اعتنایی‌های آمریکا به دولت اشرف‌غنی هم قابل تأمل است.
ائتلافی که پای میز مذاکره با طالبان نشست و سرکردگی آن را آمریکا برعهده داشت، یا به‌دنبال بررسی ظرفیت ظهور و بروز داعش در افغانستان است یا روی کارآوردن دولتی جدید که با ایران ضدیت داشته باشد. هرچند این مذاکرات درنهایت شکست خورده، اما ایران نمی‌تواند تنها نقش «نظاره‌گر» را ایفا کند. ایران دقیقاً حضور خود در دور جدید روند صلح در افغانستان را از همان نقطه‌ای که ائتلاف رقیب دچار مشکل شده بود، آغاز کرد؛ یعنی مذاکره با طالبان برای حضور فعال در روند صلح و آغاز گفت‌وگوها با دولت اشرف غنی.
ایران از گفت‌وگو با طالبان در شرایط فعلی، یک هدف رسمی اعلام شده دارد؛ واردکردن طالبان به روند مذاکرات صلح و گفت‌وگوی مستقیم با دولت افغانستان بدون دخالت عوامل خارجی. چیزی که البته «اشرف غنی» نمی‌پسندد و مذاکره با طالبان در هرسطحی و از سوی هرکشوری را رد می‌کند.
با تمام این تفاسیر، سفر نمایندگان طالبان به ایران در حالی انجام شده است که براساس جدول زمانی کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، قرار است انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور تا چندروز دیگر (۲۸سپتامبر) برگزار شود. از سوی دیگر همان‌طورکه اشاره شد، این گروه انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان را تحریم کرده و اخطار داده است، پروسه انتخابات مورد حملات این گروه قرار خواهد گرفت. ایران در تلاش است با نزدیک‌کردن دولت و گروه طالبان به یکدیگر، ضمن کاهش درگیری‌های خون‌بار در این کشور، زمینه برقراری صلح در افغانستان را فراهم سازد. با وجود مرزمشترک فراوانی که با افغانستان داریم و مشکلاتی که از سوی این کشور به ما تحمیل شده است، همسایگی و البته تمهیدات امنیتی ایجاب می‌کند ایران به مذاکرات ادامه بدهد. ما نمی‌خواهیم بازهم هزینه جنگی دیگر در خاک کشوری دیگر را بدهیم. مدافعان حرم و وطن به اندازه کافی هزینه داده‌اند تا منطقه در امنیت باشد.

چندی پیش با دستور ترامپ، ‌«بولتون» مشاورامنیت ملی کاخ‌سفید برکنارشد. اتفاقی غیرمنتظره که البته ازسوی فردی مانند «ترامپ» با تصمیم‌های شگفت‌انگیزش، چندان هم عجیب نیست. به همین دلیل عزل «جان‌بولتون» از جهاتی اتفاق مهم و شایسته واکاوی است و به نظر می‌رسد در عزل جان بولتون دو سناریو نهفته است.
 کاهشِ رویه محورت شرارت بودن
سناریوی اول: ترامپ با برکناری جان‌بولتون قصد دارد سیاست خارجی کاخ سفید را تغییر دهد ومیزان مداخلات دولت آمریکا دربرخی از کشورها مانند ایران، ونزوئلا، کره‌شمالی وعراق که از دید کاخ‌سفید «محورشرارت»به شمارمی‌آیند، کاهش دهد ودر این نگاه ایران جزئی از این کشورهاست؛ نه همه آن.
دراین سناریو، بی‌آنکه همه مسئولیت سیاست تهاجمی دولت ترامپ دربرخی از کشورها به دوش جان‌بولتون گذاشته شود، بولتون به‌عنوان یکی از مقامات برجسته سیاست تهاجمی کاخ سفید، از بخش تصمیم‌گیری دولت ترامپ حذف می‌شود تافردجدیدی که تفکرات متعادل‌تری نسبت به وی داشته باشد، جایگزین اوشود.
دراین نگاه کاخ‌سفید انتظار دارد روابط دولت ترامپ درمحیط بین‌الملل واردفاز جدیدی شود. ترمیم چهره خشن دولت ترامپ وکاستن هزینه‌های کاخ سفید دراین رویکرد مدنظر است که با تفکرات جان بولتون محقق نمی‌شد.
  تغییر رویه آمریکا علیه مردم ایران
سناریوی دوم: دراین سناریو، عزل جان‌بولتون را صرفا درراستای تغییر سیاست کاخ سفید درمواجهه با جمهوری اسلامی ایران وموضوع‌هایی ازقبیل برجام وتحریم‌های یک‌جانبه آمریکایا به‌قول دکتر ظریف «تروریسم اقتصادی دولت آمریکا علیه ایران»، باید ارزیابی کرد.
مکالمات تلفنی بین روحانی ورئیس‌جمهور فرانسه درچند روز گذشته ومیانجی‌گری «مکرون» برای گفت‌وگوی مستقیم بین دولت ایران وآمریکا، ازجمله شواهدی است که سناریوی دوم را تقویت می‌کند.
مضاف براین‌که جان بولتون، به‌عنوان یکی از ارکان «تیم‌ب» وهم‌سو با «نتانیاهو» و«بن‌سلمان» درضدیت با جمهوری اسلامی است و شاید عزل وی، کارکرد «تیم‌ب» علیه ایران را عقیم سازد. درواقع ترامپ با فهم این مسئله، به نوعی اراده خود را مبنی بر تغییر رویکرد کاخ سفید دربرابرایران، اعلام کرده است واگر این گزاره رادر کنارپیش‌فرض‌های دیگر قرار دهیم، محتمل بودن سناریوی دوم را تقویت می‌کنند.
البته با پذیرش فرضی سناریوی دوم، نحوه مواجهه جمهوری‌اسلامی دربرابر این سناریو نیز بحث دیگری است که با اعلام مواضع رسمی دولت ایران، تحولات آینده ملموس‌تر خواهد شد.

طی این روزها خبرگزاری‌ها  از تلاش کارمندان کاخ ‌سفید برای آماده‌سازی تدارکات دیدار احتمالی بین روسای‌جمهور ایالات متحده و ایران در نیویورک خبر می‌دهند. پیش‌تر «ترامپ» گفته بود، جلسه  با «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران را در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر، رد نمی‌کند. گفتنی است در هفتادو چهارمین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد بیش از 100 رهبران کشورهای مختلف جهان و حدود 80 نخست‌وزیر و وزیران امورخارجه حضور خواهند یافت. سخنرانی میهمان‌ها به‌عنوان بخشی از جلسه عمومی از 24تا 30 سپتامبر برگزار می‌شود و طبق برنامه، وزیر امورخارجه روسیه «سرگئی لاوروف» نمایندگی خواهد کرد. سخنرانی «ترامپ» در روز اول مناظره، در تاریخ 24 سپتامبر خواهد بود و سخنرانی  «روحانی» در برنامه مقدماتی بلافاصله پس از سخنرانی «ولادیمیر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین در روز 25 سپتامبر انجام خواهد شد.
نگاه طرفین به مذاکره
نزدیکی زمان نشست‌های نیویورک، هر ساله باب صحبت نسبت‌به امکان استفاده از این کنفرانس بین‌المللی برای ایجاد تغییر در سطح روابط ایران و آمریکا را می‌گشاید؛ اما امسال شرایط تا حدود زیادی متفاوت است. حداقل طرف ایرانی نشان داده که برنامه‌ای برای چنین ملاقاتی ندارد. تاکیدات بسیار مؤکد مقامات عالی‌رتبه ما ازجمله ایجاد رابطه معکوس بین مذاکره با آمریکا و میزان عقل و شعور قاعدتاً امکان هرگونه تماس مستقیم بین دو طرف را منتفی کرده است. در همین راستا رهبر معظم انقلاب  روز سه‌شنبه 26 شهریورماه در ابتدای جلسه درس خارج فقه در آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه  بیان داشتند: ایران در هیچ سطحی با آمریکا مذاکره نخواهد کرد؛ نه در نیویورک و نه در غیر آن. از جمع‌بندی سخنان ایشان می‌توان دریافت که مذاکره با آمریکا دو پیامد مهم دارد؛
 نخست، تحمیل خواسته‌های آنان بر جمهوری اسلامی و دوم، مذاکره یعنی نمایش موفقیت سیاست فشار حداکثری آمریکا. مسئله دیگر برای ردکردن مذاکره از جانب ایران، موضوع پیش‌شرط‌هاست. وزیرخارجه آمریکا سال گذشته پس از آنکه آمریکا از برجام خارج شود، شروط دوازده‌گانه و غیرقابل تحققی برای مذاکره با ایران مطرح کرد که در همان زمان بسیاری از سیاست‌مداران آمریکایی و کارشناسان، انتقادهای جدی از آن جهت که ایران هیچ‌گاه برای مذاکره با آمریکا به تحقق چنین شروطی تن نخواهد داد، به آن وارد کردند؛ اگرچه چند ماه بعد یعنی در مردادماه سال 97 آن‌ها حرف از مذاکره بدون پیش‌شرط زدند که البته این موضوع، خیلی جدی قلمداد نشد. این‌گونه جهت‌گیری‌ها یا ناشی از سیاست آشفته آهاست یا ترفندی برای سردرگم‌کردن طرف مقابل. بنابراین در این شرایط مذاکره جایز نیست. از منظر طرف مقابل نیز روشن است که برای «ترامپ» عقب‌نشینی از تحریم‌ها و «فشارحداکثری» بدون گشوده شدن باب مذاکره و بدون دریافت امتیازی حداقلی، در حکم تن دادن به تمسخر رقبا و خودکشی سیاسی خواهد بود.
تأثیر تحولات بر روند مذاکرات
در وضعیتی که در آن قرار داریم شاهد تحولات تازه‌ای نیز هستیم. از یک سو، نزدیک به سه ماه گذشته شاهد وقایعی از نوع حملات مشکوک به برخی نفت‌کش‌ها در تنگه‌هرمز و حمله به پهپاد آمریکایی نبوده‌ایم و تنش از این نظر تا حد زیادی کاهش یافته است. از سوی دیگر ابتکارات  «ماکرون»، سفر فوری دکتر «ظریف» به بیاریتس در جریان نشست گروه ۷ و اعلام نظر مثبت از سوی «ترامپ» در مصاحبه‌اش در بیاریتس راجع به اعتبار ۱۵ میلیارد دلاری برای ایران نشان داد که طرف آمریکایی نیز در فکر راه‌حل و تخفیف تنش است. عدم مخالفت ترامپ با طرح ماکرون، با توجه به این‌که این طرح شامل تعلیق برخی تحریم‌های نفتی نیز است، حکایت از گشوده بودن پنجره‌ای دارد که بی‌شک تا خاتمه بخش سران نشست مجمع هم‌چنان باز خواهد ماند. البته ناگفته نماند که پذیرش طرح ماکرون برای مقامات ما از آن رو مشکل است که اولاً معلوم نیست، ایران تا چه حد بر دریافت و هزینه این اعتبار ۱۵ میلیاردی کنترل خواهد داشت؛ ثانیاً معلوم نیست این اعتبار قابل تکرار خواهد بود یا نه؛ ثالثاً تعلیق تحریم نفتی تنها برای یک دوره مثلاً چهارماهه خواهد بود یا قابل تمدید یا نامحدود و رابعاً ناروشن بودن این سه مورد تا چه حد موجب شرطی‌شدن جامعه و اقتصاد ایران خواهد شد و عوارضی احتمالاً بیشتر بعد از یک دوره مثلاً چند ماهه خواهد داشت.  اتفاق مهم دیگر این بود که رئیس‌جمهور آمریکا، مشاور امنیت ملی خود، «جان‌بولتون» را برکنار ساخت؛ کسی که به دشمنی تاریخی با ایران معروف بود. روند حذف بولتون  و دوستانش از کاخ سفید، عامل تنش‌زدای دیگری در معادلات جاری است. قبل از این‌که حذف بولتون یا مشکل اصلی بین او و  ترامپ  مهم باشد، رسیدن ترامپ به این نقطه که او را حذف کند، مهم است. این به این معنی که ترامپ در سیاست خارجی، بیش‌ازپیش با نوعی از نظرات که  بولتون نمایندگی می‌کند، هم‌سو نیست. نزدیک‌شدن انتخابات و لرزان بودن موقعیت ترامپ در داخل، او را بیش‌ازپیش بر آن داشته تا در پی مقابله با دشمنان فرضی آمریکا با هدف به زانو درآوردن آن‌ها نباشد؛ بلکه در پی رسیدن به تفاهمی هر چند موقت با آن‌ها و از این طریق کاهش تعهدهای آمریکا در خارج باشد؛ شاید از این طریق اقشار بیشتری از رأی‌دهندگان در انتخابات سال آینده را با خود همراه کند. اهمیت دیگر خروج  بولتون از کاخ‌سفید این است که از این پس سیاست خارجی ترامپ شخصی‌تر خواهد بود و به قولی، او از این پس عملاً خود مشاور امنیت ملی خود نیز خواهد بود؛ زیرا او اکنون تصور می‌کند که تجربیاتی نیز اندوخته است. به علاوه کسی که جانشین بولتون خواهد شد، به لحاظ وزن و شخصیت قطعاً از سه سلف خود یعنی «ژنرال فلین»، «ژنرال مک‌مستر» و«بولتون» ضعیف‌تر خواهد بود. منفعل‌بودن «پمپئو»  به‌عنوان کسی که نیم‌نگاهی به آینده حرفه‌ای خود دارد و نیازش به حفظ حمایت حامیان  ترامپ، بیش‌ازپیش به قائم به‌فردشدن سیاست خارجی آمریکا کمک خواهد کرد. شوخی ترامپ بعد از اخراج بولتون، آنجا که گفت: «کار با من خیلی راحت است؛ چون همه تصمیمات را خودم می‌گیرم و دیگران لازم نیست کار کنند»، شاید جدی‌ترین شوخی او بود. به این ترتیب حذف ساختار سنتی سیاست خارجی آمریکا از روند تصمیم‌گیری که با حذف دیپلمات‌های حرفه‌ای وزارت‌خارجه آمریکا از امور حساس شروع شد، اکنون کم و بیش به شورای امنیت ملی «ترامپ» نیز رسیده است.

در روزهای  گذشته خبر کاهش صادرات نفت عربستان‌سعودی جزو حوادث مهم اقتصادی بوده است که تاثیر آن را امروز برقیمت نفت شاهد بودیم. آیا این اتفاق، مطلوب شرکت‌های بزرگ، بازار سهام و بزرگان جهان نفت است؟ آیا تاثیر اقتصادی آن بیش از اندازه زیاد نبوده است؟ابتدا باید بدانیم بازار نفت دارای ذی‌نفعان و بازیگران متفاوتی است که خواسته مطلوب آن‌ها بعضا نه‌تنها متفاوت بلکه متناقض و متضاد است. این بازیگران اصلی چه کسانی هستند؟ شاید بتوانیم آنان را به چند گروه اصلی تقسیم کنیم...

بیست‌وهشت سال بعد از حمله «صدام‌حسین» به چاه‌های نفت کویت، انفجار در تاسیسات شرکت ملی نفت عربستان، بزرگ‌ترین جهش بهای طلای سیاه را برای ساعاتی در بازار نفت رقم زد...

رهبر انقلاب، نتیجه مذاکره با دولت عهدشکن آمریکا را در شرایط فشار حداکثری، تسلیم همیشگی مردم ایران در برابر غرب دانستند و هرگونه گفت‌‌وگو با کاخ سفید را...

اتمسفر آمریکا بعد از «ترامپ» مضطرب بود. درحالی‌که هفته پیش جدیدترین کتاب «استیون‌کینگ» با بیش از ۵۰۰صفحه منتشر شد، این نویسنده درباره این کتاب و اتمسفر مضطرب آمریکا در...