بولتون و سیاستهای ضد ایرانیاش
نویسنده : زهراکریمی
جان بولتون، مشاور امنیت ملی ایالاتمتحده آمریکا به رایزنیهای ضد ایرانی خود در زمینههای مختلف ادامه میدهد. او طی هفتههای اخیر از یکسو مشغول رایزنی بر سر حضور ایران در سوریه و از سوی دیگر، درگیر ملاقات و مذاکره با دیگر کشورها بر سر اعمال تحریمهای نفتی ایران است. بولتون بهخوبی میداند که باید تا سیزده آبانماه امسال (ماه نوامبر) که تحریمهای نفت و بانک مرکزی ایران از سوی آمریکا اعمال میشود، در این خصوص با دیگر بازیگران بینالمللی به توافق دست پیدا کند؛ اما شواهد و مستندات موجود نشان میدهد که مشاور امنیت ملی آمریکا موفقیتی در این خصوص به دست نیاورده و نخواهد آورد. جان بولتون در حاشیه دیدار اخیر خود با نیکلای پاتروشف، دبیر شورای امنیت ملی روسیه آشکارا موضوع تحریم نفتی ایران را مطرح کرد. مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ با ادعای اینکه هدف آمریکا تغییر رفتار ایران است و نه تغییر نظام آن، مدعی شد: آمریکا آماده استفاده از تحریمها برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران است. وی در آن خصوص مقامات اروپایی را بهصورتی خاص مورد خطاب قرار داد: «انتخاب بین دادوستد با ایران یا دادوستد با آمریکا بسیار واضح است. انتظار دارم که اروپاییها نیز همانند تمام صاحبان کسبوکارهای اروپایی به این مسئله واقف شوند.» این اظهارات بولتون در حالی مطرح میشود که کشورهای چین، هند و ترکیه از همراهی با تحریمهای ثانویه ایالاتمتحده علیه ایران سرباز زدهاند. از سوی دیگر، کشورهای اروپایی نیز مشغول تهیه طرح (بسته پیشنهادی جدید) برای استمرار برجام هستند. در چنین شرایطی حتی نزدیکان ترامپ (که برخی از آنان با حضور بولتون در کاخ سفید مخالف هستند) و طیف گستردهای از جمهوریخواهان سنتی نسبت به موفقیت بولتون در تقابل با ایران تردید دارند. یکی دیگر از موضوعهایی که بولتون بر سر آن رایزنی زیادی با مقامات روسی کرده، موضوع حضور نظامی ایران در سوریه است. این مسئله در دیدار مشترک اخیر بولتون و پاتروشف نیز مطرح شد. این دیدار تا حدود زیادی تحتتأثیر حملات لفظی اخیر مقامات آمریکایی و روسی به یکدیگر قرار گرفت. منابع روسی اعلام کردهاند که در این دیدار، موفقیت و اشتراک نظری میان مقامات روسی و آمریکایی بر سر مسائلی مانند حضور در سوریه و... حاصل نشده است؛ بااینحال طرفین اعلام کردهاند که مذاکرات را در آینده ادامه خواهند داد. بولتون پس از دیدار با پاتروشف، باردیگر از اختلافنظر میان مسکو و واشنگتن بر سر حضور ایران در سوریه خبر داد. مشاور امنیت ملی ایالاتمتحده آمریکا در این خصوص میگوید: «همانطور که پیشازاین در مذاکرات خود با مقامات اسرائیلی گفتهام، ولادیمیر پوتین در مذاکرات خود با دونالد ترامپ در هلسینکی اعلام کرده بود که روسیه نمیتواند ایران را مجبور به خارجشدن از سوریه کند؛ ولی منافع مسکو و تهران بر یکدیگر منطبق نیست.» این اظهارات بولتون نشاندهنده شکست مذاکرات وی و دبیر شورای امنیت ملی روسیه در خصوص حضور نظامی ایران در سوریه است. همانگونه که مشاهده میشود، جان بولتون تقابل تمامعیاری را در حوزههای اقتصادی و سیاسی و منطقهای با جمهوری اسلامی ایران کلید زده است. به نظر میرسد دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالاتمتحده آمریکا نیز در این خصوص به جان بولتون اختیار تام داده است؛ اما وی نتوانسته گامی عملی در تقابل با ایران بردارد. او هم در حوزه اعمال تحریمهای نفتی علیه ایران و هم در خصوص سیاستهای منطقهای کشورمان با بحرانها و موانعی روبهرو شده است که ازبینبردن آنها ناممکن است، موضوعی که نگرانی لابیهای صهیونیستی حامی بولتون در ایالاتمتحده را برانگیخته است. در تحلیل شخصیت جان بولتون هم باید گفت وی یک جنگطلب به معنای واقعی کلمه است. البته این مسئله یقیناً به معنی جنگ و تنش نظامی با ایران نیست؛ چراکه او قبلاً به رئیسجمهور آمریکا قول داده در صورت انتصاب بهعنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید جنگی به راه نخواهد انداخت؛ بلکه به این معناست که او برای مهار تمامی ابعاد سیاست خارجی ایران برنامه دارد؛ از برجام تا توان دفاعی و دیپلماسی منطقهای تهران. مسئله مهم در این خصوص نگاه خاص بولتون به ایران است. او هم به درون و هم به بیرون ایران نگاه دارد. بهعبارتدیگر، بولتون معتقد است که در بعد درونی ایران، باید هر چه بیشتر به شکافهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دامن زد؛ درعینحالی که فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی از طریق تحریم و ائتلاف جهانی در عرصه سیاست خارجی برای فشار بر ایران اعمال شود. معمای امنیت در نگاه بولتون اینگونه است: زمانی که درجه امنیت کشوری بالا میرود به موازاتش در جهت عکس ناامنی کشور دیگری افزایش پیدا میکند؛ لذا از نگاه وی افزایش امنیت آمریکا و همپیمانانش به معنی بیشترشدن ناامنی در ایران یا بالعکس؛ افزایش امنیت در ایران به معنای پررنگترشدن ناامنی در راهبرد امنیت ملی آمریکاست. درنهایت باید گفت جان بولتون در سال 2003 میلادی و در زمان جنگ عراق از اصلیترین طرفداران ورود دولت جرج واکر بوش به این جنگ بود؛ بااینحال در آیندهای نزدیک مشخص شد که او و دیگر محافظهکاران، واشنگتن را در باتلاقی سخت گرفتار کردهاند. بولتون در اواخر دوران ریاستجمهوری بوش به نماد شکست رئیسجمهور وقت آمریکا در داخل و خارج این کشور تبدیل شده بود. هماکنون چنین سرنوشتی برای ترامپ و بولتون نیز پیشبینی میشود. بسیاری از تحلیلگران مسائل بینالملل بر این باورند که جان بولتون، مشاور امنیت ملی فعلی آمریکا در آیندهای نزدیک به نماد و نشانه شکست دولت ترامپ تبدیل خواهد شد.